Oʻzbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Marketing xizmat faoliyatida axborot texnologiyalrni o’rni
Marketingda eng asosiysi, bozorni, xaridorlar talab va ehtiyojlarini chuqur va har taraflama o`rganish va ishlab chiqarishni shuning asosiga qurish, ikkinchi tomondan esa bozorga, mavjud talab va ehtiyojga faol ta’sir ko`rsatish, xaridorlarning muayyan mollarga bo`lgan talablarini shakllantirishdan iborat. Marketingni kompyuterlarsiz, axborot texnologiyalarisiz tasavvur etib bo`lmaydi. Elektronika yutuqlarining kommunikatsiyaga o’ta yuqori tezlik bilan kirib kelishi televideniya,kompyuterlar va electron tarmoqlar orqali axborotlar lamshish tizimi –multimedya texnologiyalarining shakllanishiga olib keldi.Axborotlarni qayta ishlash va thlil qilish imkoniayatlaridan foydalanish –multimediya texnologiyalar ,keying yillarda dunyo fani va texnologiyasidagi innovatsiyaning asosiy yutqlaridir.Multimediya texnologiayalari –o’ta murakkab mediya vositalari va electron tarmoqlarining ko’p sohali kommunikatsiya imkoniyatlarini shakllantirish va ulardan biznes amaliyotida foydalanish usulalri majmuasini ifodalaydi. Boshqa firmalar marketinga axborot texnologiyalarni joriy qilish imkoniyatlari minimal bo’lgan vaziyatdadir, biroq ishlab chiqarish va logistikada axborot texnologiyalardan foydalanish uchun kattagina salohiyatga ega. Mazkur korxonalar oldida integrasion sifatini yaxshilash vazifasi turadi. Bunday korxonalarda axborot texnologiyalari uning sifatini oshirish va xarajatlarni nazorat qilish yuli bilan, mahsulot chiqarishni va taqsimlashni modernizasiyalash, integrasiyalash va muvofiqlashtirishga yo’naltirilgan. Mazkur axborot texnologiyalar kattagina investisiyalarni, hamda joriy etish va boshqarishga funksionalaro yondashuvni talab etadi. Funksionalaro integrasiyalar uchun oliy rahbariyat bilan axborot texnologiyalar bo’linmalarning rahbarlari o’rtasida uzviy aloqa dolzarb hisoblanadi.


Korxonaning raqobat strategiyasi
Soha lideri bilan taqqoslaganda marketing sohasida uzilishlar kata bo’lgan korxonalar uchun, muammoni yechimi yanada tor maxsuslashtirilgan bozor ehtiyojlarini qondirishda mahsulot va xizmatlarni yaxshiroq individuallashtirish hisoblanadi. Odatda korxonalar marketing strategiyalarini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun,soha trendi ustidan nazorat qilish uchun, marketingning axborot tizimini ishlab chiqishga mablag’larni sarflashga majburdirlar. Muvafaqiyat garovi bo’lib alohida iste’molchilarni afzalliklari, raqobatchilar narhi va mahsulotni takomillashtirish to’g’risidagi batafsil ma’lumotlarni yig’ish qobiliyati hisoblanadi. Mijoz ehtiyojini qondirish, ularni o’zgartirishga o’z vaqtida javob berish mahsulotli va marketingli masalalarni nomarkazlashtirish uchun bir vaqtning o’zida ular integrasiyasi va nazoratini ta’minlash bilan axborot texnologiyalardan foydalanishi qobiliyatini ta’minlaydi. Muvafaqiyat uchun oliy daraja rahbarlari va funksional bo’linma rahbarlari o’rtasida uzviy aloqalar zarur. Sungida, korxonalar soha liderlaridan ham ishlab chiqarishda, ham marketingda kuchli orqada qolgan vaziyatdagi korxonalardir. Vaziyatni barqarorlashtirish uchun ham oliy rahbarlardan, ham axborot texnologiya bo’linmalarining rahbarlaridan muvofiqlashtirilgan aniq xarakterlar talab etiladi. Vaziyatni barqarorlashtirish uchun zarur bo’lgan uzoq muddat va kattagina kapital mablag’lar firmaning o’zini faoliyat ko’rsatish masalasini ko’ndalang qilib qo’yadi. 80-chi yillarning o’rtalarida American Airlines va United Airlines kompaniyalari axborot texnologiyalardan foydalanib, sohadagi raqobat to’g’risidagi tasavvurini o’zgartirdilar. Aynan shu muammo Frontier Airlines va People Express kompaniyalarda ham yuzaga keldi. O’z raqobat pozisiyalarini qo’llash uchun zarur bo’lgan investisiyalarni yuqori darajasi operasiyalar integrasiyasi, mahsulot (xizmatlarni) differensiallash va iste’molchilar talabini aniqlash uchun axborot texnologiyalar imkoniyatini o’z vaqtida anglab yetmagan qayd qilingan kompaniyalarni «o’yindan chiqardi». 80-chi yillarning so’ngida ikala firma ham biznesni tark etdilar. Internet - lokal tarmoqlardan iborat bo’lgan global kompьyuter tarmog’idir. U butun er kurrasi bo’yicha uzluksiz va markazlashgan axborot almashishga imkon beradi. Hozirgi vaqtda undan jahonning 150 mamlakatida 56 milliondan ko’proq kishilar foydalanadilar. Foydalanuvchilar elektron pochtani yuborishlari, xarid qilishlari, tadbirkorlik axborotini olishlari mumkin. Tijorat kanallari - ta'sischi kompaniyalarning abonent to’lovlari asosida ishlaydigan axborot va marketing xizmatlaridir. Mijozlarga axborot olish (yangiliklar, kutubxonalar, ma'lumotlar va boshqalar), xarid qilish, hordiq chiqarish va muloqot qilish (elektron taxtalar, o’yinlar, forumlar), elektron pochtadan foydalanish imkoniyatlari beriladi.
O‘zbekiston reklama bozori ko‘lami tobora kengayib bormoqda. Bunda mamlakatimizda qabul qilingan “Reklama to‘g‘risida”gi qonun muhim rol o‘ynayotir. Ushbu hujjat reklama ishlab chiqish va tarqatishda yuzaga keladigan munosabatlarni shakllantirishda muhim qadam bo‘ldi.
O‘tgan yili mamlakatimiz reklama agentlari soni qariyb 480 tani tashkil etgan bo‘lsa, bugun ularning soni 500 dan oshdi. Reklama tarqatishda televideniye muhim o‘rin tutmoqda. Bugun reklama bozorida televideniyening ulushi 52, bosma nashrlar ulushi 19, tashqi reklama 14 va radio ulushi 12 foizni tashkil etadi. Bundan tashqari, media soha ham jadal rivojlanmoqda. Marketingdagi yangi yo‘nalishlar, brending asosiy trendlarini kompaniyalar strategiyasiga kiritish imkoniyatlari, zamonaviy PR-kommunikatsiyalar uslublari, texnologiyalari va ularning samaradorligini baholash, bugungi sharoitda media agentlari faoliyatining istiqbollari, an’anaviy ommaviy axborot vositalari noshirlari uchun yangi biznes-modellar, moliyaviy marketing yoki rivojlanishning dolzarb yo‘nalishlari, moliya mahsulotlari hamda xizmatlarini ilg’or g’oyalari amalga oshmoqda.Marketing, reklamani ishlab chiqish va tarqatish texnologiyalari, PR-texnologiyalar, media-konsalting va monitoring, noshirlik ishi, grafika dizayni, audio va videreklamani yaratish usullari takomillashmoqda.Axborot faoliyatining tijoratlashgani sari unga ishlab chiqarishning boshqarishning bozor tamoyillari sifatida marketingning umumiy tamoyillari asoslana boshlandi,bunda xo’jalik qarorlarini qabul qilishning asosida bozor qarorolari yotadi,qarorlarning asoslanganligi esa tovarlarning sotilishi bilan tekhsiriladi.