O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent

Tayanch-harakat a’zolari
suyaklarining sinishi 
Suyak butunligining biron qismi buzilishiga sinish deyiladi. Ko‘p
hollarda suyaklarning sinishi unga tashqi kuchning bevosita yoki bilvosita
ta’siri natijasida, shuningdek o‘qotar quroldan jarohatlanish oqibatida
yuzaga keladi.
Teri qoplamasi butunligining buzilishi yoki aksinchaligiga qarab,
sinishlarni ochiq va yopiq turlarga bo‘lamiz.
Suyak sinishining qaysi tekislikda joylashishiga qarab, ular
quyidagicha tafovutlanadi:
– ko‘ndalang;
– qiyshiq;
– spiralsimon;
– uzunasiga singan;
– parchalanib sinish;
– kompression.
Suyakning sinish darajasi undagi buzilishlarga qarab, to‘liq sinish
(butunligining to‘liq buzilishi) va suyaklar pardasi ostidagi sinish (suyak
singan, lekin suyak usti pardasi butun)larga bo‘linadi. Suyak singan vaqtda
uning bo‘lakchalari sindiruvchi kuchning yo‘nalishiga va muskullar
qisqarishiga bog‘liq holda u yoki bu tomonga siljishi mumkin. Suyak
bo‘lakchalarining siljishi uning o‘qi bo‘ylab burchak ostida, periferiyaga
va uzunligi bo‘yicha amalga oshadi. Suyak bo‘lakchalarining siljishi
odatda ikki va undan ko‘p yo‘nalishlarda kuzatiladi. Suyak parchalari ora-
siga muskullar, paylar, nerv tolalari va qon tomirlari kirib qolib
zararlanishi mumkin. Bu narsa, bir tomondan, falajlikka, qon
92

---

aylanishining buzilishlariga olib kelsa, ikkinchi tomondan, suyakning

bitishiga to‘sqinlik qiladi. Birinchi yordam ko‘rsatishda shu narsani yodda
tutish kerakki, bunday bemor juda tezlik bilan maxsus tibbiy yordam
ko‘rsatish uchun (ko‘pincha bunday bemorlar jarrohlik yordamiga muhtoj
bo‘ladi) transportirovka qilinishi kerak.
Sinishning simptomlari: singan joyda keskin og‘riq, funksiyaning
buzilishi (bemor singan oyoq yoki qo‘ldan foydalana olmaydi) va
deformatsiya kuzatiladi. Bemor ko‘zdan kechirilganda, oyoq yoki qo‘l
(singan a’zo) uzunligining qisqarganligi, uning notabiiy holati, ba’zan
paypaslaganda singan joyda g‘irchillash (krepitatsiya)ni kuzatish mumkin.
Ochiq turdagi sinishlarda jarohat kuzatilib, ba’zan undan suyak parchalari
ko‘rinib turadi.