O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent
Yüklə 0,68 Mb.
|
|
Qon ketishining turlari
Qon ketishining bir nechta amaliy ahamiyatga molik turlari farqlanadi. 1. Anatomik, ya’ni a’zo turlariga qarab arterial, venoz, kapillar va aralash qon ketishlarga bo‘linadi. Arterial qon ketishda qon och qizil rangda bo‘lib, katta bosim ostida, favvora ko‘rinishida otilib chiqadi. Arterial tomirlar jarohatlanganda, ularning o‘lchamiga bog‘liq bo‘lmagan holda, qisqa vaqt ichida organizmda kamqonlik yuz berib, o‘limga sabab bo‘lishi mumkin. Vena tomirlaridan ketayotgan qon to‘q qizil rangda bo‘lib, bir maromda va sekin, «buloq» ko‘rinishida oqish xususiyatiga ega. Katta venalar jarohati tufayli qon ketishi yuz bersa, inson hayoti uchun katta xavf tug‘ilishi mumkin. Kapillarlardan qon ketganda, jarohatning butun yuzasi bo‘ylab kam miqdorda, bir maromda, tomchi ko‘rinishida qon sizib chiqadi. Ko‘pincha kapillarlardan ketayotgan qon o‘z-o‘zidan to‘xtaydi. Parenximatoz (g‘ovak) a’zolar (jigar, taloq, o‘pka) jarohatlanganda qon ketishi juda xavfli kechadi, ulardagi tomirlarning o‘z holicha yopilmasligi sababli, qon ketishi to‘xtamaydi va tez kamqonlik holatlari kelib chiqadi. 2. Qon ketishining tashqi, ichki va yashirin klinik turlari farqlanadi. Qon ketishining tashqi turida qon tomir devorining jarohati tufayli ketayotgan qon tashqariga oqadi. Bunday hollarda jarohatlangan shaxsning o‘zi yoki yordam beruvchilar hech qanday qiyinchiliksiz uni aniqlashlari mumkin. Ichki qon ketish jarayoni nisbatan murakkab kechib, ketayotgan qon biror bir a’zo qobiqlarida to‘plangan tarzda yoki qorin va ko‘krak qafasi bo‘shliqlariga ketishi mumkin. Ichki qon ketayotganligini, faqat o‘tkir kamqonlik ko‘rsatkichlari va ikkilamchi asoratlar boshlan- gandagina aniqlash mumkin. Ichi bo‘sh a’zolardan qon ketishida mahalliy va umumiy o‘zgarishlar, ya’ni qon ma’lum vaqt mobaynida tashqariga chiqishi va rangi o‘zgarib ketishi kuzatiladi. Masalan, oshqozonidan qon ketayotgan bemorlarda qayt qilish kuzatiladi, chiqayotgan qon esa qahva qoldiqlari rangida bo‘ladi. Ichki qon ketish surunkali ravishda kechib, asosan a’zolarda o‘tkir kamqonlikni keltirib chiqaradi va maxsus qon tahlillari ko‘rsatkichisiz tashxis qo‘yish juda qiyin bo‘ladi. 3. O‘tkir yoki surunkali qon ketishi haqidagi tushunchalar faqat qon ketishining tezligi va yo‘qotilgan hajmiga nisbatan aytiladi. Inson 50 hayotidagi eng xavfli qon ketishi o‘tkir qon ketishidir. Qisqa vaqt ichida yo‘qotilgan katta miqdordagi qon yetishmovchiligiga inson organizmi tez moslasha olmaydi, natijada o‘lim hollari nisbatan ko‘p uchraydi. Surunkali qon ketishda esa kamqonlik sekinlik bilan rivojlanadi, natijada inson organizmi bu yangi holatga asta-sekin moslashib oladi. Sekinlik bilan kechadigan katta hajmdagi qon ketishidan qisqa fursat oralig‘ida kechadigan o‘tkir, kam miqdordagi qon ketish xavfliroqdir. O‘tkir qon ketishda gemoglobin miqdorining 30 % gacha kamayishi katta xavf uyg‘otadi. Shunga qaramasdan, surunkali ravishda gemoglobin miqdorining 75–80 % ni yo‘qotgan bemorlarning umumiy ahvoli nisbatan qoniqarli bo‘lishi mumkin. Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|