maxsus o‘tkir jag‘li ombirlar bilan (izolatsiyalovchi rezina naylar kiydiril-
gan) elektr simini qirqib tashlash, bunda, albatta, har bir sim alohida
qirqilishi, ya’ni qisqa tutashuv kelib chiqishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak.
Shikastlangan kishini tok ta’siridan ozod qilmay turib, tanasining
ochiq qismlarini ushlash mumkin emas. Agar bemorda klinik o‘lim yuz
bersa, tezlik bilan va uzluksiz, shuningdek, transportirovka vaqtida ham,
sun’iy nafas berishni (og‘izdan- og‘izga yoki og‘izdan-burunga) va
yurakni bilvosita massaj qilishni amalga oshirish kerak. Voqea sodir
bo‘lgan joyda kuygan terini odekolon bilan artish, steril bog‘lam qo‘yish,
transport shinalarini qo‘llash kerak. Elektrtravma olgan kishilar, ularning
holati qanday bo‘lishidan qat’i nazar, kasalxonaga yotqizilishi shart.
ATMOSFERA TOKIDAN SHIKASTLANISH
Ko‘pincha chaqmoq chaqishlari va momoqaldiroqlar vaqtida elektr
zaradlarining atmosferada to‘planishidan shikastlanishlar yuzaga keladi.
Bunday hollarda chaqmoqning yerga yo‘li ochiq joyda turgan, masalan,
ochiq daladagi yolg‘iz daraxt, o‘rmondagi eng baland daraxt yoki eng
yuqori metall konstruksiya orqali o‘tishi mumkin. Shuning uchun ham
chaqmoq chaqishi vaqtida bunday joylarda (daraxt ostida, metall
konstruksiyali simyog‘ochlar va shu kabilar yonida) bo‘lish xavfsiz emas.
Binolar ichida chaqmoqning shikastlovchi ta’siridan saqlanish uchun
derazalarni yopish, hamma elektr asboblarini, shu jumladan radio va tele-
vizorlarni o‘chirib, antennalarini uzish kerak. Chaqmoq bilan shikast-
langanda, kishining tanasida daraxtsimon ko‘kish rangdagi rasm paydo
bo‘ladi. Bunday vaqtlarda «chaqmoq o‘z shaklini qoldirdi» deyish odat
bo‘lgan. Aslida esa bu narsa teri ostidagi qon tomirlarining falajlanishi
natijasida kelib chiqadi.
Birinchi yordam: bunday hollarda tezlik bilan va uzluksiz tiriltirish
chora-tadbirlarini boshlash kerak (sun’iy nafas oldirish, yurakni bilvosita
massaj qilish). Bu chora-tadbirlar shikastlangan kishini saqlab qolishning
birdan-bir yo‘lidir.
79