O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a
Budjetni tartibga solish tushunchasi va uslublari
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Budjetni tartibga solish tushunchasi va uslublari.
Budjet tizimi daromadlarini taqsimlashning asosiy vazifasi O‘zbekiston Respublikasi davlat budjeti daromadlarini alohida budjetlar o‘rtasida shunday qayta taqsimlashdan iboratki, ulardan har biri o‘ziga ajratilgan barcha xarajatlarni qoplaydigan mablag‘lar bilan ta’minlangan bo‘lishi shart. Bu vazifani budjetni tartibga solish hal etib, bunda har bir quyi budjet daromadlari va xarajatlarini muvozanatga keltirish maqsadida davlat budjeti mablag‘larini har yili rejali qayta taqsimlash jarayoni tushuniladi. Budjetni tartibga solish turli uslublar yordamida amalga oshirilib, ular orasida tartibga soluvchi manbalardan mablag‘lar ajratish uslubi eng muhim uslub hisoblanadi. Budjetni tartibga solish uslubining ahamiyati shu bilan belgilanadiki, biriktirilgan daromadlar yetmagan taqdirda, ayni mana shu uslub yordamida har bir budjet daromadlari va xarajatlarini muvozanatga keltirish uchun zarur bo‘lgan mablag‘larning katta qismi beriladi. Tartibga soluvchi manbalardan mablag‘lar ajratish yo‘li bilan quyi budjetlarni muvozanatlash imkoniyati bo‘lmagan holda, budjetni tartibga solishning boshqa uslublari qo‘llanadi: a) yuqori budjetlardan quyi budjetlarga budjet dotatsiyalari va budjet subvensiyalarini berish; b) budjet ssudalarini ajratish. Tartibga soluvchi manbalardan mablag‘lar ajratish uslubi. Budjet tizimi har bir darajasi daromadlari va xarajatlarini balanslash uchun tegishli budjetlarga umumdavlat soliqlaridan mablag‘lar ajratishni tartibga solish rejasi tuziladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlari loyihalari daromad qismini belgilash uchun O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi Davlat budjeti bosh boshqarmasi 112 tomonidan Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlariga umumdavlat soliqlaridan ajratmalarni tartibga solish rejasi tuzilib, unda quyidagilar belgilanadi: 1) tartibga soluvchi umumdavlat soliqlaridan respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlariga ajratmalar normativlari va summalari; 2) respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyat- lar va Toshkent shahar budjetlariga biriktirib qo‘yilgan umumdavlat soliqlari ro‘yxati va hajmi; 3) respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlariga biriktirib qo‘yilgan mahalliy soliqlar va yig‘imlar ro‘yxati va hajmi. O‘z tarkibida boshqa quyi mintaqa budjetiga ega bo‘lgan har bir mintaqa budjeti uchun tartibga solish rejasi tuziladi. U har yili keyingi moliya yili uchun budjetlar loyihalari tuzilayotgan vaqtda ishlab chiqiladi va moliya yili tugashi bilan o‘z kuchini yo‘qotadi. Respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlariga tartibga soluvchi umumdavlat soliqlari ro‘yxati va ulardan ajratmalar ro‘yxatini belgilash to‘g‘risidagi takliflar O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga taqdim etiladi. Qabul qilingan davlat budjetiga asosan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan Respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlariga tartibga soluvchi umumdavlat soliqlari ro‘yxati va ulardan ajratmalar ro‘yxati belgilanadi. Tartibga soluvchi umumdavlat soliqlaridan respublika (Qoraqalpo- g‘iston) va viloyatga qarashli tumanlar va shaharlar budjetlariga ajratmalar normativlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar budjetlariga soliqlarning o‘zidan ajratmalar norma- tivlaridan oshirilmagan miqdorda belgilanadi. Tartibga soluvchi umumdavlat soliqlaridan shahar tarkibiga kiruvchi tumanlar budjetlariga ajratmalar normativlari viloyatga qarashli shahar budjetiga soliqlarning o‘zidan ajratmalar normativlaridan oshirilmagan miqdorda belgilanadi. Tartibga soluvchi umumdavlat soliqlaridan tumanga qarashli shahar- lar budjetlariga soliqlardan ajratmalar normativlari viloyatga qarashli tuman budjetiga soliqlarning o‘zidan ajratmalar normativlaridan oshiril- magan miqdorda belgilanadi. |