O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mustahkamlangan (biriktirilgan) daromadlar
|
beg‘araz, tekin
ajratmalar ham kiritilishi mumkin. Davlat budjeti daromad manbalaridan farqli ravishda, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti va mahalliy budjetlar daromadlari tarkibiga yuqori budjetlardan ajratiladigan budjet dotatsiyalari, budjet subvensiyalari va budjet ssudalari ham kiritiladi. Budjet tizimi daromadlarining keltirilgan guruhlash mezoni adabiyotlarda berilgan bo‘lib, bu ularning yuridik shakliga qarab tasniflanishidir. Budjet tizimi daromadlari ularni u yoki bu darajadagi budjetlar daromadlariga kiritish tartibi va shartlariga qarab tasnif qilinishi ham mumkin. Ushbu mezon bo‘yicha mustahkamlangan (biriktirilgan) va tartibga soluvchi daromadlar ajratiladi. Mustahkamlangan (biriktirilgan) daromadlar tegishli budjetga doimiy yoki uzoq muddatli asosda to‘liq yoki qisman (qattiq normalarda) kelib tushadigan daromadlardir. Bunday daromadlarga tegishli budjet- larga biriktirib qo‘yilgan soliq daromadlari kiradi. Budjet tizimining u yoki bu darajasiga ushbu daromadlarni biriktirib qo‘yishning huquqiy asosi soliq va budjet qonunchiligi kiradi. 107 Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksida nazarda tutilgan mahalliy soliqlar mahalliy budjetlarga to‘liq o‘tkaziladi (7-modda). Bizning respublikamiz budjet qonunchiligiga muvofiq, odatda, yer osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq, suv resurslaridan foydalan- ganlik uchun soliq kabi umumdavlat soliqlari turli darajadagi budjetlar o‘rtasida taqsimlanmaydi va ular to‘la hajmda respublika budjeti yoki mahalliy budjetlar hisobiga o‘tkaziladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar kengashi, viloyatlar hoki- miyatlari moliya organlarining takliflari bo‘yicha mahalliy soliqlar qaysi darajadagi budjetga, jumladan yuqori budjetga, to‘la hajmda o‘tkazilishini belgilaydilar. Turli darajadagi budjetlarga ajratmalar normativlari belgilangan va mahalliy budjetlarga to‘la hajmda o‘tkazilishi kerak bo‘lgan umumdavlat soliqlari soliq to‘lovchi joylashgan shahar, tuman hududidagi mahalliy budjetga kelib tushadi. Turli darajalardagi budjetlarga ajratmalar normativlari belgilanmagan va to‘la hajmda respublika budjeti hisobiga o‘tkazilishi lozim bo‘lgan umumdavlat soliqlari, soliq to‘lovchi qaysi shahar, tuman hududida joylashgan bo‘lishiga qaramasdan, ushbu budjetga kelib tushadi. Amaldagi qonunchilik bilan daromadlarni biriktirib, mustahkamlab qo‘yish tizimi o‘zini to‘la oqlaydi, chunki ayrim budjetlarni tuzish texnikasi soddalashadi, bu u yoki bu darajadagi budjet tizimiga to‘liq kelib tushadigan daromadlar ro‘yxati oldindan ma’lum bo‘lishi bilan bog‘liqdir. Bundan tashqari, mahalliy organlarning budjet mustaqilligi ortib bormoqda. Biroq biriktirib qo‘yiladigan daromadlar ro‘yxatini belgilashda davlatning butun budjet tizimi faoliyati samaradorligiga salbiy ta’sirini ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan bir qancha omillarni hisobga olish zarur. Xususan, daromadlarni taqsimlashda ayrim budjetlarda ortiqcha daro- madlar hosil bo‘lib, qolganlarida ularning yetishmasligi, ya’ni nomutanosiblik yuzaga kelishiga yo‘l qo‘yilmasligi kerak. Masalan, sanoat rivojlangan hududlarda yuridik shaxslardan daromad yoki foyda solig‘i bo‘yicha kelib tushadigan tushumlar hajm jihatidan anchagina ko‘p, shu sababli ulardan qat’iy biriktirib qo‘yiladigan daromad sifatida foydalanish mahalliy budjetlar daromadlarini taqsimlashda nomutano- siblikka olib kelishi mumkin. Daromadlarni qat’iy biriktirib qo‘yish prinsipi budjet tizimining turli darajalari (respublika budjeti bilan mahalliy budjetlar) o‘rtasida ularni qayta taqsimlash imkoniyatidan mahrum etadi. Holbuki daromadlarni bunday qayta taqsimlash obyektiv 108 zarurat bo‘lib, bizning davlatimiz budjet tizimining birligi bilan belgilanadi. Budjetlarning Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|