O’zbekiston respublikasi maktabgacha va maktab ta’lim vazirligi maktabgacha ta’lim tashkilotlari direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
MAKTABGACHA VA MAKTAB TA’LIM VAZIRLIGI


MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARI DIREKTOR VA MUTAXASSISLARINI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH INSTITUTI
“Himoyaga ruxsat etaman”
O‘quv va uslubiy ishlar bo‘yicha prorektori
v.v.b N. Abdullayeva ______________
“_____” ________2023 yil

“Maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyachisi”

47-guruh tinglovchisi
Mamajonova Shahrizoda Shuxrat qizi
MAKTABGA TAYYORLOV GURUH BOLALARINI OILADA SOG`LOM TURMUSH TARZI MADANIYATINI SHAKLLANTIRISH
mavzusida tayyorlagan
KURSNI TUGATISH ISHI
Toshkent-2023 y
MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………………….3

I-BOB Maktabga tayyorlov guruh bolalarini oilada sog‘lom turmush tarzi madaniyatini shakllantirish

1.1 Maktabga tayyorlov guruh bolalarida sog'lom turmush tarzi tamoyillarini shakllantirishning usul va vositalari………………………………………………16
1.2 Maktabga tayyorlov guruh bolalarida sog'lom turmush tarzi tamoyillarini shakllantirishda oilaning o‘rni…………………………………………………….20
II-BOB Maktabga tayyorlov guruh bolalarida sog'lom turmush tarzini shakllantirishning yosh xususiyatlar
2.1Maktabga tayyorlov yoshdagi bolalarni sog'lom turmush tarzi asoslari bilan tanishtirish vazifalari, mazmuni va tashkil etish shakllari…………………………25
2.2 Maktabgacha ta'lim tashkilotida sog'lom turmush tarzini shakllantirish bo'yicha ishlarni tashkil etish ……………………………………………………………….31
XULOSA…………………………………………………………………………32
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………33
ILOVA……………………………………………………………………………36




ANNOTATSIYA
Mazkur kursni tugatish ishining mavzusi“ Maktabga tayyorlov guruh bolalarini oilada sog‘lom turmush tarzi madaniyatini shakllantirish ” deb nomlangan bo’lib, u 2 ta bob, 4 ta paragraf, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat bo’lib, jami 37 varaqdan iborat.
Kursni tugatish ishini kirish qismida mavzuning dolzarbligi, o’rni, ahamiyati batafsil yoritilgan, maqsad va vazifalari bayon etilgan hamda amaliy ahamiyati keltirilgan.
Mazkur ishning birinchi bobida Maktabga tayyorlov guruh bolalarini oilada sog‘lom turmush tarzi madaniyatini shakllantirish haqida nimalarni bilish muhimligi, hamda bolalarida sog'lom turmush tarzi tamoyillarini shakllantirishning usul va vositalari to’g’risida asosli ma’lumotlar tegishli adabiyotlar va manbalarni o’rganish natijalaridan kelib chiqib, yoritib berilgan.
Uning ikkinchi bobida Maktabga tayyorlov guruh bolalarida sog'lom turmush tarzini shakllantirishning yosh xususiyatlariga oid asosiy metodik tavsiyalar, vazifalari, mazmuni va tashkil etish shakllari, Maktabgacha ta'lim tashkilotida sog'lom turmush tarzini shakllantirish bo'yicha ishlarni tashkil etish haqida to’liq yoritib berilgan va ta’lim jarayoniga tadbiq etish masalalari keltirilgan.
Bitiruv malakaviy ishining xulosa qismida Maktabga tayyorlov guruh bolalarini oilada sog‘lom turmush tarzi madaniyatini shakllantirish va Hozirgi vaqtda bolalarida sog'lom turmush tarzi tamoyillarini shakllantirishda oilaning o‘rni bilan o`zaro aloqasi keng yoritib berilgan. Kursni tugatish ishini tayyorlashda normativ hujjatlar hamda maktabgacha ta’lim tizimiga tegishli manbalardan foydanilgan.


KIRISH
Bolalar uchun sog'lom turmush tarzi binoning poydevori bilan bir xil. Poydevor qanchalik kuchli yotqizilgan bo'lsa, binoni qanchalik baland qilish mumkin; bolaning jismoniy tarbiyasiga qanchalik g'amxo'rlik qilinsa, u umumiy rivojlanishda, fanlarda, mehnat qobiliyati va jamiyat uchun foydali shaxs bo'lishida shunchalik katta muvaffaqiyatlarga erishadi. Hech bir yoshda sog'liq birinchi etti yildagidek umumiy ta'lim bilan chambarchas bog'liq emas. Maktabgacha yoshdagi bolalik davrida (tug'ilgandan etti yoshgacha) bola salomatlik, uzoq umr ko'rish, har tomonlama harakatchanlik va barkamol jismoniy rivojlanish asoslarini qo'yadi. Mahalliy va xorijiy olimlarning tadqiqotlari shuni ko'rsatdiki, inson salomatligi faqat 7-8% sog'liqni saqlash muvaffaqiyatiga va 50% turmush tarziga bog'liq. Bolaning sog'lom turmush tarzi bilan bog'liq masalalarni rivojlantirishga katta hissa qo'shgan I.I. Brexman, V.A. Suxomlinskiy, N.K. Krepskaya, E.N. Vayner, Ya.L. Marchotskiy, V.A. Shishkin va boshqalar. Bolalar salomatligi, jismonan rivojlanishi haqida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish ularni tozalikka, ozodalikka, tartiblilikka mehr qo‘yishdan boshlanadi. "Bolalar bog'chasining eng muhim vazifalaridan biri", deb yozgan N.K. Krupskaya, bolalarga ularning salomatligini mustahkamlovchi ko'nikmalarni singdirish. Bolalarga erta bolalikdan ovqatdan oldin qo'l yuvish, alohida tovoqdan ovqatlanish, toza yurish, sochlarini kesish, kiyimlarini silkitish, oyoqlarini artish, xom suv ichmaslik, o'z vaqtida ovqatlanish, o'z vaqtida uxlash, o'z vaqtida uxlashni o'rgatish kerak. ko'proq toza havoda va hokazo ” Sog'lom turmush tarzini shakllantirishning asosiy vazifalari - bolaning sog'lig'ini muhofaza qilish va mustahkamlash, bolaning o'zi, tanasining tuzilishi, his-tuyg'ulari va fikrlari haqidagi g'oyalarini shakllantirish; sog'lom turmush tarzini saqlash bo'yicha bilim, ko'nikma va odatlarni o'rgatish; bolani hayotimizdagi ijobiy va salbiy hodisalarni ob'ektiv baholashga va vaziyatga qarab harakat qilishga o'rgatish; bolaning tanasining qattiqlashishi; to'g'ri pozitsiyani, hayotiy harakat harakatlarini va madaniy-gigiyenik ko'nikma va malakalarni shakllantirish, to'liq jismoniy rivojlanishga erishish. Bolalarni sog'lom, kuchli, quvnoq qilib tarbiyalash nafaqat ota-onalarning, balki har bir maktabgacha ta'lim tashkilotsining vazifasidir, chunki ularning farzandlari kunning ko'p qismini o'tkazadilar. Shu maqsadda jismoniy tarbiya mashg'ulotlari ko'zda tutilgan bo'lib, ular ma'lum bir yoshning psixologik xususiyatlariga, mashqlarning mavjudligi va maqsadga muvofiqligiga muvofiq tuzilishi kerak. Shu sababli, ushbu yoshda sog'lom turmush tarzini to'g'ri shakllantirish juda muhim, bu chaqaloqning tanasiga kuch to'plash imkonini beradi va kelajakda nafaqat to'liq jismoniy, balki aqliy rivojlanishini ham ta'minlaydi. Bu masalaning ahamiyati shundaki, har qanday davlatning jamiyatini tashkil etuvchi kuchli, har tomonlama rivojlangan insonlarsiz barkamol rivojlanishi mumkin emas. Quvvat, iroda, chidamlilik, salomatlik, quvnoqlik, jismoniy faollik kabi insoniy ma'lumotlar aynan bolalikdan singdiriladi, gul qanchalik go'zal bo'lmasin, agar u kurtakda sug'orilmasa, hech qachon gullamaydi. Shunday qilib, bolalar salomatligi butun jamiyat kelajagi uchun katta ahamiyatga ega va shuning uchun mening ishimning maqsadi sog'lom turmush tarzini shakllantirish muammosi bilan bog'liq muammolarni o'rganishdir. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun sog'lom turmush tarzi: qanday bo'lishi kerak Maktabgacha yosh - muhim va mas'uliyatli davr. Ushbu davrda bola tanasining turli tizimlarining faoliyatini qayta qurish sodir bo'ladi, shuning uchun ushbu yoshdagi bolalarda sog'lom turmush tarziga bo'lgan odatlar va ehtiyojlarni tarbiyalashni, ularni saqlash va mustahkamlashni har tomonlama targ'ib qilish juda zarur. salomatlik. Bu ota-onalar va tarbiyachilar oldida turgan ustuvor vazifalardan biridir. Aynan shu davrda maktabgacha yoshdagi bolalarda sog'lom turmush tarzi asoslarini shakllantirishni boshlash kerak. Aytish joizki, hozirgi vaqtda ota-onalarning salomatligi va farzandlari salomatligi haqida bilim darajasi past. Ma'lumki, salomatlik ko'pincha turmush tarziga, biroz kamroq atrof-muhitga bog'liq. Irsiyat va mamlakatdagi salomatlik holati avlodning sog'lig'iga kamroq darajada ta'sir qiladi. Shuning uchun ota-onalar va tarbiyachilarning vazifasi maktabgacha yoshdagi bolaga o'z sog'lig'iga hurmat va uni himoya qilish mas'uliyatini singdirishdir. Va maktabgacha yoshdagi bolalarda sog'lom turmush tarzi asoslarini imkon qadar erta shakllantirishni boshlash. Maktabgacha yoshdagi davrda organlarning jadal rivojlanishi, tananing funktsional tizimlarining shakllanishi mavjud. Ayni paytda bolalarga sog‘lom turmush tarzi bo‘yicha ma’lum bilimlar bazasi va amaliy ko‘nikmalarini berish, jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam va tizimli shug‘ullanish zarurligini shakllantirish juda muhimdir. Sog'lom turmush tarzi deganda insonning salomatlikni saqlash va mustahkamlashga qaratilgan faol faoliyati tushunilganligi sababli, bu faoliyat to'g'ri ovqatlanish, oqilona jismoniy faollik, tananing qattiqlashishi va barqaror psixo-emotsional holatni saqlash kabi tarkibiy qismlarni o'z ichiga olishi kerak. Aynan shu komponentlar maktabgacha yoshdagi bolaning sog'lom turmush tarzining asosini tashkil qilishi kerak. Maktabgacha yoshdagi bolalarda sog'lom turmush tarzi asoslarini shakllantirish va maktabgacha yoshdagi bolalarda ularning salomatligiga to'g'ri munosabatda bo'lishda mos o'yinlar, filmlar, multfilmlar tomosha qilish, badiiy adabiyotlarni o'qish va muhokama qilish, viktorinalar, yurish, salomatlik kunlari, sport bayramlari. Aynan shu voqealar bolalar uchun eng qiziqarli bo'lib, bu jarayonda maktabgacha yoshdagi bolalarda sog'lom turmush tarziga to'g'ri munosabatni shakllantirish samaraliroq bo'ladi. Jismoniy tarbiya va sog'lomlashtirish ishlari jarayonida, ya'ni jismoniy madaniyat daqiqalari, sog'lomlashtirish daqiqalari, motorli razryadlar, dam olish elementlari va boshqalar, bolalarning jismoniy, aqliy va axloqiy fazilatlari yotqiziladi, mustaqillik va ijodkorlik tarbiyalanadi. Madaniy-gigiyenik ko‘nikmalarga jiddiy e’tibor berish, og‘iz bo‘shlig‘ini to‘g‘ri yuvish, artish, parvarishlash, ro‘molcha ishlatish, yo‘talayotganda, aksirganda to‘g‘ri harakat qilish odatlarini shakllantirish zarur. Bolalar muntazam ravishda harakat qilish imkoniyatiga ega bo'lishlari kerak. Buning uchun asosiy vosita fazilatlarini rivojlantirishga ko'maklashish, kun davomida ish qobiliyatini yuqori darajada ushlab turish kerak. Ammo shuni yodda tutish kerakki, maktabgacha yoshdagi bolalarning sog'lom turmush tarzi faol va sokin o'yinlarni almashtirishni o'z ichiga oladi, shuning uchun jismoniy faoliyat va dam olish o'rtasida oqilona muvozanatni saqlash kerak.

I-BOB Maktabga tayyorlov guruh bolalarini oilada sog‘lom turmush tarzi madaniyatini shakllantirish

1.