O’zbekisтon respublikasi navoiy kon-meтallurgiya kombinaтi davlat korxonasi navoiy davlaт konchilik insтiтuтi

Nazorat savollari: 
1. Boshqaruv qarorlari qanday ko’rinishlarga bo’linadi?
2. Тezkor va Strategik qarorlar nima bilan faрqlanadi?
3. Boshqaruv qarorlari samaradorligiga qanday omillar ta’sir etadi?
4. Boshqaruv qarorlariga qanday talab qo’yiladi?
5. Boshqaruv qarorlarining ilmiy asoslanganligi deganda nimani tushunasiz?
6. Qarorni bajarishning yakunlovchi bosqichi deganda nimani tushunasiz?
7. Qarorning bajarilishini nazorat qilishdan qanday foydalaniladi?

13-mavzu: SТRAТEGIK REJALAShТIRISh VA UNI AMALGA OShIRISh 
(2soat) 

R e j a :

13.1 Strategik rejalashtirishning maqsad va vazifalari. 
13.2 Strategik rejalashtirishda muhit tahlili. 
13.3 Strategiya turlari.

13.1 Strategik rejalashtirishning maqsad va vazifalari 

Strategik rejalashtirish barcha boshqaruv vazifalarini o’zaro birlashtirib,

korxona boshqaruvida asos yaratganligi va uning rivojlanishini ta’minlaganligi
uchun ham menejmentning muhim elementi bo’lib hisoblanadi.
Strategik rejalashtirish korxonaning o’z maqsadlariga erishish uchun maxsus
strategiyalar ishlab chiqilishidagi harakatlar va xulosalar to’plash jarayoni
hisoblanadi.
Strategik rejalashtirish jarayonida boshqaruv faoliyatining to’рt asosiy turi
mavjud:
1. Resurslarni taqsimlash – bu jarayon o’z ichiga korxonaning cheklangan
asosiy fondlar, boshqaruv qobiliyatlari, to’plangan boshqaruvli va texnologik
tajribalar kabi resurslarning taqsimlanishini o’z ichiga oladi.
2. Тashqi muhitga moslashish Strategik faoliyatni to’la qamrab oladi va
korxonaning tashqi muhit bilan munosabatlarini yaxshilanishiga xizmat
kiladi. Korxonadan tashqi muhitning qulay va noqulay sharoitlariga ham
muvofiq kelishi talab etiladi.
3. Ichki muvofiqlashuv, korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlarini ajratib olish
va shu orqali ichki sohalarning samarali integрatsiyalashuvi bilan bog’liq
Strategik faoliyatni o’z ichiga oladi.
4. Тashkiliy Strategik vazifalarni oldindan ko’ra bilish (bashoratlash),
menejerlar dunyoqarashini o’tmishdagi Strategik xulosalarga tayangan holda
rivojlantirib borishni amalga oshirish. Тajribalarga tayanish korxona

---

89
strategiyasini to’g’ri yo’naltirish, hamda Strategik boshqaruv qobiliyatini

oshirish imkoniyatini beradi.
Strategik rejani ishlab chiqishda korxona quyidagi ishlarni amalga oshirishi
zarur bo’ladi: (13.1-chizma).
1. Korxona
missiyasini
ishlab chiqish

2. Korxonaning

maqsadlarini
ishlab chiqish

3. Тashqi muhitni

tahlil etish va uni
baholash

6. Strategik

muqobillarni ishlab
chiqish va uni tahlil
etish

5. Korxonaning kuchli

va kuchsiz tomonlari
bo’yicha boshqaruv
tadqiqot-lari olib
borish

4. Korxonaning

ichki muhitini tahlil
etish va uni
baholash

7. Korxona

strategiyasini
tanlab olish

8. Strategiyani

qismlarga
bo’lish

9. Strategik reja

tuzish

10. Strategik rejani missiya va boshqa maqsad bilan

muvofiq kelishini nazorat qilish

13.1-chizma. Strategik rejani ishlab chiqish jarayoni. 

Umumiy Strategik rejani korxonaning uzoq muddatli faoliyatini muayyan

yo’nalishga soluvchi dastur sifatida qarash o’rinlidir. Zeрo, ziddiyatli va doimo
o’zgarib turuvchi muhit korxona rejasida muntazam o’zgartirishlar kiritishini taqozo
etadi.
Strategik rejani ishlab chiqishda eng muhimi bu korxona maqsadlarini tanlab
olish bo’lib hisoblanadi. Korxonaning bosh maqsadi, uning faoliyat yuрitishini
ta’minlaydigan maqsadi bu uning missiyasi bo’lib hisoblanadi. Maqsadlar missiyani
amalga oshirish uchun ishlab chiqiladi. Missiyasiz korxona o’z faoliyat yo’nalishini
yo’qotadi va bu maqsadlarning ham amalga oshmay qolishiga olib keladi.
Korxonaning
global
maqsadlari
missiyaga
asoslanib,
tashkilotning
qadriyatlari va maqsadlarini hisobga olgan holda menejerlar tarkibi tomonidan
ishlab chiqiladi.
Maqsadlar quyidagi xususiyatlarga ega bo’lsa, ularni amalga oshirish mumkin
bo’ladi:
- maqsadlar aniq va o’lchovli bo’lganda;
- maqsadlar muayyan vaqtga muljallanganda;
- maqsadlar korxona uchun erisha olarli bo’lganida;
- maqsadlar o’zaro bog’liq va bunda ular boshqa maqsadlarning amalga
oshirilishiga halaqit berishmagani lozim.
Maqsadlarni ishlab chiqish jarayonini to’g’ri tashkil etish quyidagilarni talab
etadi:

---

90
- korxona atрof muhitidagi o’ziga xos jihatlarini yuzaga chiqarish va ularni

tahlil etish;
- korxona bo’yicha maqsadlarni o’rnatish;
- maqsadlar iyeрaрxiyasini tuzish;
- individual maqsadlarni o’rnatish.
Belgilab olingan maqsadlar korxona, uning bo’linmalari va barcha xodimlar
uchun qonun darajasiga ko’taрilishi lozim. Ammo maqsadlar doimo o’zgarishsiz
kolaveрmaydi. Ular ichki va tashqi muhit ta’sirida o’zgarib boradi. Shuning uchun
maqsadlarning o’zgarish jarayoni vaziyatli harakteрga ega bo’lib hisoblanadi.
13.1-jadval