Tabiat va jamiyatda yuzaga keladigan har qanday voqelik dabdurustdan yuzaga keladi deb qarash mutlaqo noto‘g‘ridir. Har qanday voqelik o‘z- o‘zidan paydo bo‘lmaydi. Shuningdek, jinoyatchilik ham o‘zaro bog‘liq bosqichlar asosida shakllanib boradi. Demak, ilmiy farazda muqaddam va hozirgi mavjud voqeliklar inobatga olinishi hamda avvalgi boblarda alohida ta’kidlaganimizdek, albatta laboratoriya kuzatuvlari va tadqiqotlari asosida isbotlanishi darkor.Ilmiy bashorat va uning biz sanab o‘tgan metodlari kriminologiya fanida o‘ziga xos maxsus metodlar jumlasiga kiradi va jinoyatchilikning oldini olishda zarur bo‘lgan tadqiqotlarni o‘tkazishga ijobiy yordam beradi. Eng muhimi, har bir metodning o‘zaro bog‘liqligini inobatga olish lozim. Chunki ilmiy bashoratni ishlab chiqish jinoyatchilikni atroflicha tadqiq etish bilan bog‘liq ekanligini yodda tutish lozim.
Tabiat va jamiyatda yuzaga keladigan har qanday voqelik dabdurustdan yuzaga keladi deb qarash mutlaqo noto‘g‘ridir. Har qanday voqelik o‘z- o‘zidan paydo bo‘lmaydi. Shuningdek, jinoyatchilik ham o‘zaro bog‘liq bosqichlar asosida shakllanib boradi. Demak, ilmiy farazda muqaddam va hozirgi mavjud voqeliklar inobatga olinishi hamda avvalgi boblarda alohida ta’kidlaganimizdek, albatta laboratoriya kuzatuvlari va tadqiqotlari asosida isbotlanishi darkor.Ilmiy bashorat va uning biz sanab o‘tgan metodlari kriminologiya fanida o‘ziga xos maxsus metodlar jumlasiga kiradi va jinoyatchilikning oldini olishda zarur bo‘lgan tadqiqotlarni o‘tkazishga ijobiy yordam beradi. Eng muhimi, har bir metodning o‘zaro bog‘liqligini inobatga olish lozim. Chunki ilmiy bashoratni ishlab chiqish jinoyatchilikni atroflicha tadqiq etish bilan bog‘liq ekanligini yodda tutish lozim.
Jinoiy xatti-harakatlarning ilmiy bashorati
Jinoyatchilikka qarshi kurashishda ayrim jinoyatlarning yuzaga kelishi sabablarini o‘rganish bilan bir qatorda, aynan shu jinoyatlarni sodir etuvchi shaxslarni jinoyat qilishga undovchi xatti-harakatlarning yuzaga kelishini ilmiy bilish ham katta ahamiyatga ega. Shaxs ruhiyatida jinoiy qilmish sodir etishga ta’sir etuvchi illatlarning qanday va qachon yuzaga kelishini bilish fan ehtiyojlari uchun g‘oyatda zarur. Demak, jinoyatchi shaxslarning jinoiy xatti-harakatlari yuzaga kelishini oldindan bilish va ilmiy bashorat qilish jinoyatchilikning oldini olishdagi muhim tadbirlardan biridir. Shuning uchun ham kriminologiyada ma’lum bir shaxsning jinoyat sodir etishi mumkinligi va uni shu yo‘lga kirishiga olib keluvchi muhit va, umuman, bu borada ham o‘ziga xos qonuniyatlar mavjud ekanligi fanda atroflicha o‘rganiladi. Bunda asosiy e’tibor jinoyatchining shaxsiga qaratiladi.Kriminologiyada ushbu muammoni o‘rganishda asosan ikki yo‘nalishda tadqiqot ishlari olib boriladi. Birinchi yo‘nalish muqaddam bir necha bor jinoyat sodir etgan shaxslar (retsidivist jinoyatchilar xususida bashorat qilish) tomonidan jinoyatlar bo‘lishi va uni qanday sodir etilishi mumkinligini tadqiq etish bo‘lsa, ikkinchi yo‘nalish hali jinoyat sodir etmagan, biroq shaxsda jinoyat sodir etishga moyillik borligi tufayli jinoyat sodir etishi mumkinligini (birinchi bor sodir etiladigan jinoyatlarni bashorat qilish) o‘rganishga qaratiladi.
