O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan

Tuzuvchi:

Xoliqov Z.E. –TerDU, «Arxeologiya» kafedrasi dotsenti.

Taqrizchilar:

Shaydullayev Sh.B.- «Ozbekiston tarixi va manbashunoslik» kafedrasi mudiri, t.f.d. Annayev T.J.- «Arxeologiya» kafedrasi dotsenti.
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
ARXEOLOGIYA KAFEDRASI


«TASDIQLAYMAN»

O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

R.N.To‘rayev “ ” 2023 yil


ARXEOLOGIYAGA KIRISH

fani sullabusi

(kunduzgi ta’lim shakli 1- kurs talabalari uchun)
Bilim sohasi 100000-Gumanitar soha
Ta’lim sohasi 120000-Gumanitar fanlar
Ta’lim yo’nalishi 6020400-Arxeologiya
Termiz 2023
Modul /FAN SILLABUSI
Tarix fakulteti
6020400-Arxeologiya ta’lim yo’nalishi

Fan nomi:	Arxeologiyaga kirish
Fan turi:	Majburiy
Fanning malakaviy kodi:	ADTUTIBB221
Yil:	1
Semestr:	1
Talim shakli:	Kunduzgi
Semestrga ajratilgan soatlar:	180
Ma’ruza:	90
Amaliy mashg’ulotlar	-
Labaratoriya mashg’ulotlari	-
Seminar	90
Mustaqil ta’lim	90
Kredit miqdori:	6
Baholash shakli	Imtihon
Fan tili:	O’zbek

Fan maqsadi (FM)
FM1	Fanni o‘qitishdan maqsad - talabalarda “Arxeologiyaga kirish” fanining shakllanishi va taraqqiyoti, uning tarixiy fanlarni o‘rganishdagi o‘rni, jahon hamda, mamlakatimiz hududida moddiy-madaniyatlarning o‘zaro bog‘liqligi va xususiyatlari munosabatlarining shakllanishi haqida bilim, ko‘nikma va malaka shakllantirishdir.

Fanni o’zlashtirish uchun zarur boshlang’ich bilimlar
1	Jahon arxeologiyasi (JAAB220)
2	Jahon tarixi (JATB130)
3	Oʻzbekiston tarixi (UZTB112)

Ta’lim natijalari
	Bilimlar jihatidan
TN1	Arxeologik dala amaliyotida olib boriladigan qazishmalarda topilgan moddiy ashyolarga ishlov berish, mamlakatimiz hududida moddiy- madaniyatlarning o‘zaro bog‘liqligi va xususiyatlari munosabatlarining shakllanishi haqida bilim, ko‘nikma va malaka shakllantirish.
TN2	zamonaviy texnologilardan amaliyotda foydalanish va ulardan foydalanish ko’nikmalarini shakllantirish; Arxeologik topilmalar xususan sopol buyumlarni kesimlarini chizish.
TN3	Arxeologiya dala tadqiqot metodlarining dolzarb muammolarini o‘rganish va metodologiyasini ishlab chiqishda yangi usullardan foydalanish;
	Ko’nikmalar jihatidan
TN4	Arxeologik dala tadqiqotlaridan topilgan buyumlarga ta’mirlash yuzasidan ishlov berish va ularga izoh yozish ko’nikmalarini shakllantirish; topilmalarni yaqin mintaqa hududidagi yodgorliklardan topilgan ashyolar bilan taqqoslash va o’xshash hamda farqli belgilarini toppish.
TN5	bakalavriat yo‘nalishiga mutanosib ravishda raqobatbardosh umumkasbiy tayyorgarlikka ega bo‘lishi; yangi bilimlarni mustaqil egallay olishi, o‘z faoliyatini ilmiy asosda tashkil etishi va o‘zini kamolotga еtkazish ustida ishlay bilish ko’nikmasiga ega bo‘lishi kerak.
TN6	ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha oliy ma’lumotli shaxslarga tegishli lavozimlarning bo‘sh o‘rinlarida mustaqil ishlay olish tajribasiga ega bo‘lishi; bakalavriatning tegishli yo‘nalishi doirasida tanlangan ixtisoslik bo‘yicha magistratura oliy ta’limini davom ettirish malakalariga ega bo‘lishi kerak.

Fan mazmuni
Mashg’ulotlar shakli: Ma’ruza (M)
M1	O‘zbekistonda Arxeologiya fanining shakllanishi va taraqqiyot bosqichlari
M2	Arxeologiyaning tarmoq fanlari

M3	Arxeologiyaning tarmoq fanlari
M4	Arxeologiyada aniq va tabiiy fanlar
M5	Arxeologiyada aniq va tabiiy fanlar
M6	Arxeologiyada texnologik kashfiyotlar
M7	Arxeologiyada texnologik kashfiyotlar
M8	Arxeologik yodgorliklar va ularning tarixni o‘rganishdagi ahamiyati
M9	O‘rta Osiyo xalqlari moddiy madaniyati evolyusiyasi haqida umumiy tushuncha
M10	O‘rta Osiyo xalqlarining qadimgi tosh davri moddiy madaniyatining evolyusiyasi.
M11	O’rta Osiyo xalqlarining mezolit davri moddiy madaniyatining evolyutsiyasi.
M12	O‘zbekistonda arxeologik va xalqaro arxeologik tadqiqotlar o‘tkazish tartibi
M13	O‘zbekistonda arxeologik va xalqaro arxeologik tadqiqotlar o‘tkazish tartibi
M14	O‘zbekistonda arxeologik yodgorliklarni saqlash va o‘rganish bo‘yicha mavjud qonun va qoidalar
M15	O‘zbekistonda arxeologik yodgorliklarni saqlash va o‘rganish bo‘yicha mavjud qonun va qoidalar
Mashg’ulotlar shakli: Seminar (S)
S1	Fanning predmeti, maqsadi va vazifalari
S2	O‘zbekistonda Arxeologiya fanining shakllanishi va taraqqiyot bosqichlari
S3	Arxeologiyaning tarmoq fanlari
S4	Arxeologiyada aniq va tabiiy fanlar
S5	Arxeologiyada aniq va tabiiy fanlar
S6	Arxeologiyada texnologik kashfiyotlar
S7	Arxeologiyada texnologik kashfiyotlar
S8	Arxeologik yodgorliklar va ularning tarixni o‘rganishdagi ahamiyati
S9	Arxeologik yodgorliklar va ularning tarixni o‘rganishdagi ahamiyati
S10	O‘rta Osiyo xalqlari moddiy madaniyati evolyusiyasi haqida umumiy tushuncha
S11	O‘rta Osiyo xalqlari moddiy madaniyati evolyusiyasi haqida umumiy tushuncha
S12	O‘zbekistonda arxeologik va xalqaro arxeologik tadqiqotlar o‘tkazish tartibi
S13	O‘zbekistonda arxeologik va xalqaro arxeologik tadqiqotlar o‘tkazish tartibi
S14	O‘zbekistonda arxeologik yodgorliklarni saqlash va o‘rganish bo‘yicha mavjud qonun va qoidalar
S15	O‘zbekistonda arxeologik yodgorliklarni saqlash va o‘rganish bo‘yicha mavjud qonun va qoidalar

Мustaqil ta’lim (MT)
1.	YUTAKE arxeologik tadqiqotlarning tarixshunosligini tuzib chiqish 15 soat
2.	XAEE arxeologik tadqiqotlarning tarixshunosligini tuzib chiqish 5 soat
3.	KATE arxeologik tadqiqotlarning tarixshunosligini tuzib chiqish 5 soat
4.	A.Boqiyev, A.Shaydullayevlarning “Oks sivilizatsiyasi” kitobini o’qib chiqib tahlil qilish 5 soat
5.	Aholi manzilgohlari bilan bog‘liq inshootlar majmualari. (konspektlashtirish)	5 soat
6.	Qabr-qo‘rg‘onlar majmualari va ularning turlari	5 soat
7.	Diniy inshootlar majmualari	5 soat
8.	Sh.Shaydullaevning “O’zbekiston hududida davlatchilikning paydo bo’lishi va rivojlanish bosqichlari” mavzusidagi dissertatsiya avtoreferatini o’qib chiqib tahlil qilish 5 soat
9.	Xrestomatiya kitobining 1-tomini o’qib chiqish	5 soat
10.	O‘rta Osiyo zamonaviy arxeologik tadqiqotlarini bibliografiyasini tuzish (internet ma’lumotlari asosida). 5 soat

Asosiy adabiyotlar
1	7. Щapova Yu.L. Vvedeniye v veщyevedeniye: yestestvennonauchnыy podxod k izucheniyu drevnix veщyey. Uchebnoyeposobiye. M.: Izd-vo. MGU. 2000.Djvu
2	8. Lunina S.B., Usmanova Z.I. Keramicheskoye proizvodstvo Sredney Azii. Metodicheskoyeposobiye. Tashkent. 1980.pdf.
3	9. Metodologicheskiye osnovы issledovaniya keramiki. Uchebno- metodicheskoye posobiye. M. 1977.Djvu
Qo`shimcha adabiyotlar
1	Azamat Ziyo O‘zbek davlatchiligi tarixi: (Eng qadimgi davrdan Rossiya bosqiniga qadar). T., 2000.
2	5.Mirziyoev Sh.M. Yangi O’zbekiston strategiyasi. – Toshkent: “O’zbekiston”, 2021
3	Askarov A. Eng qadimgi shahar. - T., 2001.
4	Askarov A. O‘zbek xalqining kelib chiqish tarixi. - T., O‘zbekiston. 2015.
5	Rtveladze E.V., Saidov A.X., Abdullayev Ye.V. Qadimgi O‘zbekiston sivilizasiyasi: davlatchilik va huquq tarixidan lavhalar. - T., 2001.

6	Sulaymonova F. Sharq va g‘arb. - T.: Fan, 1991.
7	Shoniyozov K. O‘zbek xalqining shakllanish jarayoni. - T., 2001.
8	O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi. 13 jildlik. T.: O‘zME, 2000-2006.
9	Eshov B.J. O‘zbekistonda davlat va mahalliy boshqaruv tarixi. – T.: Yangi asr avlodi, 2012.
10	Eshov B.J. O‘zbekiston davlatchiligi tarixi. (o‘quv qo‘llanma). – Toshkent: Ma’rifat, 2009.

Talabaning fan bo‘yicha o‘zlashtirish ko‘rsatkichini nazorat qilishda quyidagi mezonlar tavsiya etiladi:

1. 
   5 baho olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:
   

• 
  fanning moxiyati va mazmunini to‘liq yorita olsa;
  
• 
  fandagi mavzularni bayon qilishda ilmiylik va mantiqiylik saqlanib, ilmiy xatolik va chalkashliklarga yo‘l qo‘ymasa;
  
• 
  fan bo‘yicha mavzu materiallarining nazariy yoki amaliy ahamiyati haqida aniq tasavvurga ega bo‘lsa;
  
• 
  fan doirasida mustaqil erkin fikrlash qobiliyatini namoyon eta olsa;
  
• 
  berilgan savollarga aniq va lo‘nda javob bera olsa;
  
• 
  konspektga puxta tayyorlangan bo‘lsa;
  
• 
  mustaqil topshiriqlarni to‘liq va aniq bajargan bo‘lsa;
  
• 
  fanga tegishli qonunlar va boshqa me’yoriy-xuquqiy xujjatlarni to‘liq o‘zlashtirgan bo‘lsa;
  
• 
  fanga tegishli mavzulardan biri bo‘yicha ilmiy maqola chop ettirgan bo‘lsa;
  
• 
  tarixiy jarayonlarni sharxlay bilsa;
  

1. 4 baho olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

• 
  fanning moxiyati va mazmunini tushungan, fandagi mavzularni bayon qilishda ilmiy va mantiqiy chalkashliklarga yo‘l qo‘ymasa;
  
• 
  fanning mazmunini amaliy ahamiyatini tushingan bo‘lsa;
  
• 
  fan bo‘yicha berilgan vazifa va topshiriqlarni o‘quv dasturi doirisida bajarsa;
  
• 
  fan bo‘yicha berilgan savollarga to‘g‘ri javob bera olsa;
  
• 
  fan bo‘yicha konspektini puxta shakllantirgan bo‘lsa;
  
• 
  fan bo‘yicha mustaqil topshiriqlarni to‘liq bajargan bo‘lsa;
  
• 
  fanga tegishli qonunlar va boshqa me’yoriy xujjatlarni o‘zlashtirgan bo‘lsa.
  

v) 3 baho olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

• 
  fan haqida umumiy tushunchaga ega bo‘lsa;
  
• 
  fandagi mavzularni tor doirada yoritib, bayon qilishda ayrim chalkashliklarga yo‘l qo‘yilsa;
  
• 
  bayon qilish ravon bo‘lmasa;
  
• 
  fan bo‘yicha savollarga mujmal va chalkash javoblar olinsa;
  

• 
  fan bo‘yicha matn puxta shakllantirilmagan bo‘lsa.
  

g) quyidagi hollarda talabaning bilim darajasi qoniqarsiz 2 baho bilan baholanishi mumkin:

• 
  fan bo‘yicha mashg‘ulotlarga tayorgarlik ko‘rilmagan bo‘lsa;
  
• 
  fan bo‘yicha mashg‘ulotlarga doir hech qanday tasavvurga ega bo‘lmasa;
  
• 
  fan bo‘yicha matnlarni boshqalardan ko‘chirib olganligi sezilib tursa;
  
• 
  fan bo‘yicha matnda jiddiy xato va chalkashliklarga yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa;
  
• 
  fanga doir berilgan savollarga javob olinmasa;
  
• 
  fanni bilmasa.
  

Fan o‘qituvchisi to‘g‘risida ma’lumot

Muallif:	Zokir Xoliqov – Arxeologiya kafedrasi, dots. t.f.n.
E-mail:	[e-mail]
Tashkilot:	Termiz davlat universiteti, “Arxeologiya” kafedrasi
Taqrizchilar:	Tarix fanlari nomzodi, dotsent Z.Xoliqov Tarix fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dotsent O.Xamidov

Mazkur Sillabus universitet o‘quv-uslubiy Kengashining 2023 yil 25 avgustdagi 1-sonli yig‘ilish bayoni bilan tasdiqlangan.

Mazkur Sillabus “O’zbekiston tarixi va manbashunoslik” kafedrasining 2023 yil avgustdagi 1-sonli yig‘ilish bayoni bilan ma’qullangan.

O‘quv-uslubiy boshqarma boshlig‘i A.Ibragimov Fakultet dekani Sh.Abdulloyev

Kafedra mudiri Q.Toshaliyev
Tuzuvchi Z.Xoliqov