O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat universiteti qo‘lyozma

Tadqiqot obyekti sifatida ingliz va o’zbek tillarida so’z ma’nolari intensivligi tanlangan.
Tadqiqot predmeti esa ingliz va o’zbek tillarida so’z ma’nolari intensivligini leksik, semantik-grammatik xususiyatlari tashkil etadi.
Tadqiqotning tadqiq usullari. Tadqiqot masalalarini yoritishda tilshunoslikning sinxron, tasviriy, tavsifiy, qiyosiy-tipologik hamda semantik-stilistik usullaridan foydalanildi.
Kutilayotgan ilmiy yangiliklar.

• 
  tilshunoslikda so’z ma’nolari kuchaytirish muammosi o’rganildi va ularga munosabat bildirildi;
  
• 
  intensivlik tushunchasi ekspressivlik va emotsionallik tushunchalari bilan chog’ishtiriladi va farqlandi;
  
• 
  intensivlik tilning fonetik, morfologik, leksik, sintaktik sathlarda namoyon bo’lishi ingliz va o’zbek tillarida misollar asosida dalillandi;
  
• 
  so’z ma’nolari kuchaytirshing stilistik hamda lingvokulturalogik xusussiyatlari ochib berildi.
  

Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati va tadqiqi. Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati oliy ta’lim tizimida “Semantika va so’z tuzilishi”, “Lingvokulturalogiya”, “Kognitiv tilshunoslik” fanlaridan maxsus kurs o’qitishda, ushbu fanlar bo’yicha darslik, o’quv qo’llanmalari yaratishda keng foydalaniladi. Shuningdek, litsey va umumta’lim maktablarida o’qituvchi hamda o’quvchilar dars jarayonida foydalanishlari mumkin.
Dissertatsiyaning tuzulishi va tarkibi. Ushbu magistrlik dissertatsiyasi kirish, uch bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat bo’lib, ______ sahifani tashkil etadi


I BOB. SO’Z MA’NOLARI KUCHAYTIRISH MUAMMOSINING O’RGANILISHI.
1.1 Tilshunoslikda intensivlik tushunchasining umumiy tavsifi
“Intensivlik” tushunchasi lingvistik tadqiqotlarda yangi atama bo‘lishdan yiroq. Hatto so'nggi nashrlarning oddiy ro'yxati yillar tilshunoslikka oid asarlarda "intensivlik" yoki "intensivlik komponenti" kabi tushunchalar qanchalik ko'p bo'lganini ko'rsatadi. Intensivlik kategoriyasini lingvistik talqin qilishga bag'ishlangan barcha ishlarni bir necha guruhlarga bo'lish mumkin.
Birinchi guruhga umumiy til xarakteridagi tadqiqotlar kiradi, unda Makon, vaqt, sifat kategoriyalari bilan bir qatorda borliqning umuminsoniy xususiyatlaridan biri sifatida intensivlik tabiatiga oid fundamental masalalar ko‘rib chiqiladi (V.Mathesius, I.I. Sushchinskiy, I.I. Ubin va boshqalar). Shunday qilib, S. Ballining fikriga ko'ra, "intensivlik" atamasi ostida Biz aniq g'oyalar yoki mavhum g'oyalar haqida gapirayotganimizdan qat'i nazar, miqdor, kattalik, qiymat, kuch va daraja toifalariga tushadigan barcha farqlarni tushunish kerak.
Tilshunoslikda intensivlik tushunchasining umumiy tavsifi dunyoda, hayotda va jamiyatda sodir bo‘ladigan barcha o‘zgarishlarni namoyon qiluvchi hodisa hisoblanadi va bu o‘zgarishlar tilining turli qatlamlariga biriktiriladi. Tilda xalqning dunyoqarashi va dunyoviy tushunchasi yaqqol ko‘rinadi. Til faqatgina hayotiy faoliyatni namoyish qilmasdan, yana avloddan-avlodga milliy va madaniy urf-odatlarni olib o‘tadi. Til va madaniyat bir-biridan ajralmas tushunchalardir. Til madaniyatning bir qismi bo’lib, uning rivojlanishi va saqlanishida yuqori pog‘onani egallaydi. Til birliklari, ayniqsa uning leksik frazeologik darajasidagi birliklar “xalq madaniyati oynasi” deb tan olingan. (Tolstoy, 1991). XX asrning 60 – yillaridan boshlab tilshunoslikning mustaqil bo’limi bo’lib shakllana boshlagan frazeologiya fani hozirgi paytda ham juda ko‘p muhim muammolarni hal qilishi lozimdir. Bu muammolarni o‘rganish frazeologiya fani obyektining va frazeologik birliklarning hamma qirralarini to‘liq yoki qisman ochishga yordam beradi.
E.I. Sheygal sifatni taxminiy miqdoriy baholashni bildiruvchi intensivlikni miqdor toifasining o'ziga xos ko'rinishi, ya'ni uning diskret bo'lmagan tomoni sifatida belgilaydi. Shunday qilib, intensivlik o'lchov toifasi bilan bog'liq bo'lib, berilgan doirasida xususiyatning rivojlanish darajasini ko'rsatadi. bu sifatni o'zgartirishga olib kelmaydigan choralar. L.Ya. Gerasimova, shuningdek, intensivlikni miqdor toifasi bilan bog'laydi, bu atama orqali kuchaytirish ifodasini tushunish, ya'ni turlardan biri belgi, jarayonning miqdoriy tavsiflari.
I.I. Turanskiy intensivlikni tilning semantik kategoriyasi sifatida belgilaydi, u keng doirada miqdorning gradatsiyasi tushunchasiga asoslanadi. Boshqacha qilib aytganda, intensivlik baholashning miqdoriy o'lchovidir sifat, eksplikativlik o'lchovi, muloqot mazmunining ko'rsatkichi. Matn tadqiqotchisi - tilshunosning pozitsiyalari - intensivlik - bu ekspressivlik, emotsionallik, baholovchilik, bosqichma-bosqichlik o'lchovidir. Tilning semantik kategoriyasi sifatida intensivlik bosqichma-bosqichlik kontseptual kategoriyasi bilan taqqoslanadi; bu toifalar kategoriya bilan bog'liq miqdorlardir.
Intensivlik va boshqa tegishli toifalarni ajratishga Rodionov urindi. Kolesnikova toifa uchun, gradatsiya, eng muhimi, sifat ko'rsatkichining nol o'lchov tizimiga (norma) nisbatan gradatsiyalar shkalasi bo'yicha tartiblanishi deb ta'kidlaydi [Kolesnikova 1999, Rodionova 2004], belgi o'lchovi toifasi uchun "belgining miqdori".muhim bo'ladi (yuqori - o'rta - past intensivlik, ortiqcha - yetarlilik -yetishmovchilik va boshqalar), intensivlik toifasi uchun esa eng muhimi uning pragmatik jihati, ya'ni boshqalarida mavjud bo'lmagan "xususiyatlar miqdorining ma'lum bir o'sishining ishtirokchilari uchun sub'ektiv ahamiyati".
Tadqiqotlarning ikkinchi guruhiga asarlar kiradi va ularning tarkibiy qismi sifatida intensivlikka oid ko'plab maxsus savollar ishlab chiqilmoqda (N.D. Arutyunova, E.I. Sheygal); qo'shimchalar, sifatlar, fe'llar, otlarning bosqichma-bosqich xususiyatlari (N.B. Gvishiani, I.A. Kozlova, S. Greenbaum, G.G. Galich); intensivlashtirishning frazeologik va sintaktik vositalari (G.N.Akimova, E.S. Aleksandrova). Bu yerda eng rivojlanganlarni qiyosiy va muammolari deb atash mumkin ustunlik, shuningdek, kuchaytiruvchi qo‘shimchalar yordamida kuchayish (E.N. Sergeeva, L.Ya. Gerasimova, D.Bolinger). O.A. Borodkina intensivlik toifasining badiiy asarlar tilida ekspressivlik vositasi sifatida ishlashini o'rganadi.
Frazeologiyada og’zaki nutqning ko’p qirralari: madaniy an'analar, afsona va xalq og‘zaki ijodiyoti, diniy hikoya va afsonalar, tarixiy hodisalardan tashqari “pragmatik elementlar”, ya'ni hissiy va emotsional reaksiyalarning murakkab ko‘rinishlari, suhbatdoshga nutq orqali ta'sir qilish holatlari, haqiqatning ekspressiv va obrazli qirralari lingvistik hodisa tufayli o‘z o‘rnini topgan. Frazeologiya tilshunoslikning bir bo’limi hisoblanadi. Frazeologiyada frazeologik birliklar, frazeologik birikmalar, tushunchalar va iboralar o‘rganiladi. Ingliz tili ming yillik tarixga ega. Bu vaqt davomida bu tilda shu darajada ko‘p iboralar paydo bo‘lganki, ular odamlar tomonidan aniq, chiroyli iboralar deb sanalgan, shu asnoda tilning aniq bir qatlami – frazeologiya vujudga kelgan.
Frazeologiyadagi iboralar mustaqil ma'noga ega bo‘lib, odamlar tomonidan kundalik hayotda qo‘llaniladigan iboralar hisoblanadi. Ingliz tilining o‘rganilishi hozirgi kunda bizning mamlakatimizda keng miqyosda qo‘llaniladi. Tilni yaxshi bilish uchun, jumladan ingliz tilini, frazeologiyani yaxshi bilish lozim. Frazeologiyani bilish bizga badiiy va publitsistik adabiyotni oson o‘qishga yordam beradi. Frazeologizmlarni mantiqiy qo‘llay olish bizga nutqimizning chiroyli chiqishiga yordam beradi. So‘zma-so‘z tarjima qilmasdan, frazeologizmlarni ma'no jihatidan tarjima qilsak, tilning estetik aspekti kuchayadi. “Xuddi har xil ranglar yordamida atrof-muhit go‘zallashganiday, iboralar yordamida tilning informatsion aspekti hissiy-intuitiv ta'rifi kuchayadi”³. Mustaqil lingvistik fan sifatida frazeologiya shu yaqin yillarda tashkil topgan. Frazeologiya fanining predmet va vazifalari, hajm va metodlari hali buncha aniq ishlanmagan, shuning uchun ham ular to‘liq yoritilmagan. Zamonaviy ingliz tilida tilning estetik aspektini kuchaytirish maqsadida juda ko‘p frazeologizmlar qo‘llaniladi.
Ko‘pgina frazeologik birliklar an'analar, realiyalar, tarixiy faktlar asosida yaratilgan bo‘lsa ingliz frazeologik fondining asosiy qismi badiiy-adabiy asarlar asosida paydo bo‘lgan. Demak, frazeologiya – bu tilshunoslikning bir qismi bo‘lib, tilning mukammal so‘z birliklari komponentlarini tashkil qiladi. Mukammal so‘z birliklari ikkilamchi til birliklari hisoblanadi. Ular kichik til birliklari, ya'ni leksemalardan tashkil topgan bo‘ladi. O‘z strukturasiga binoan bu so‘z birliklari sintagmalar hisoblanadi.
Mukammal so‘z birliklarini sinflarga ajratishda xar tomonlama, ya’ni grammatik strukturasi, birikmalar komponentlarining qo‘shilish turlari ham nazarda tutiladi. Milliy qadriyat va tarixni ko‘rsatuvchi frazeologik birliklar har doim hamma xalqlar tomonidan qadrlangan. Bunday frazeologik birliklarda xalqning mehnat faoliyati, yashash sharoiti va xalq madaniyati o‘z aksini topgan. Intensivlik hissiyot va emotsionallik materializatsiyasining ko‘rsatilishidir. Intensivlik orqali biz o‘z hissiyotlarimizni namoyon qilamiz. Bu yo‘lda ular verbal, verbal bo‘lmagan rivojlanish bosqichidan o‘tadi.
“Kategoriya” atamasi tilga Aristotel tomonidan kiritilgan bo‘lib, u kategoriyaning 10ta asosiy qismini ajratib ko‘rsatgan: jism, sifat, son, munosabat, joy, vaqt va boshqalar. Kategoriya so‘zining asl ma'nosi tor qo‘llaniladigan atama bo‘lsa ham, kategoriyaning sinflarga ajratilgandan so‘ng ma'nosi kengayadi va shu sinfga oid ma'noni kengroq ochib beradi. Semasiologik o‘rganish nuqtai nazaridan intensivlik kategoriyasini aniqlash osonroq kechadi. Intensivlik kategoriyasi leksik nuqtayi nazardan juda chuqur o‘rganilgan bo‘lsada, sintaktik nuqtayi nazardan har tomonlama o‘rganilmagan. Shuning uchun bu tadqiqotimizda biz asosan intensifikatorlarni kvantativ-kvalifikativ va natijaviy nuqtayi nazardan o‘rganishga harakat qildik.
Hozirgi kunda ingliz tilida intensivlik kategoriyasini tasvirlash maqsadida huper-, over-, super-, ultraprefikslari qo‘llaniladi: superordinate, supermarket, etc. Intensivlik kategoriyasi masalalari va ularning har xil usullar yordamida tilda namoyon bo‘lishi ko‘pchilik tadqiqotchilarning (Balli 1961, Bolinger 1972, Sepir 1985, Turanskiy 1990) e'tiborini o‘ziga jalb qilgan. Hozirgi kunda tilshunoslikda intensivlik atamasini qo‘llash bo‘yicha umumiy kontseptual birlik mavjud emas. Bu masala bo‘yicha o‘tkazilgan o‘nlab tadqiqotlar intensivlik tushunchasini sanoq tushunchasi ma'nosida qo‘llaydi. N.M.Shanskiy⁴ intensivlik tushunchasini “sanoq darajasining ko‘rinishi” ma'nosida keltiradi. A.I.Smirnitskiyning yozishicha, “Intensivlik darajasi sifatning sanoq ma'nosini anglatib, sanoq darajasining xususiy ko‘rinishini bildiradi va noaniq sanoq sifatida ta'riflanadi”⁵. Bunday tushuntirishlarni ko‘plab misol qilib ko‘rsatish mumkin, va ko‘rinadiki, bu tushuntirishlar hammasi buyuk olim Sh.Balli⁶ning aytishicha, “Intensivlik – bu har xil o‘zgarishlar va tushunchalar bo‘lib, sanoq, kattalik, qiymat, kuch va boshqa tushunchalarning darajalariga borib taqaladi”. Albatta, “intensivlik” atamasini tevarak-atrofdagi predmetlar obyektiv belgisining sanoq tasnifiga xos deb o‘rganish mumkin. Intensivlik real hayotdagi vazn, rang, o‘lcham xarakterlrida ham namoyon bo‘lishini yana bir bor ta'kidlab o‘tish lozim. Ekspressivlik matnida intensivlik tushunchasini ko‘pchilik tadqiqotlarda (Arnold 1975, Teliya 1996, va boshqalar) uchratish mumkin. Ko‘pchilik tadqiqotchilar bu ikki tushuncha o‘rtasida sinonimik munosabat bo‘lmasa ham, inklyuziv, ya'ni ichki munosabatlarni ko‘rsatishga harakat qiladi. Teliyaning fikricha, “ekspressivlik – bu hissiyotning emotsional jarayon yordmida kuchayishi ma'nosini belgilaydi”.
I.V.Arnoldning aytishicha, “Ekspressivlik – bu matn va matn qismi xususiyati bo‘lib, ma'noni kuchli intensivlik orqali namoyish qiladi”⁷. Ekspressivlik va intensivlik xususiyatlarini “kuchaytirish” tushunchasi orqali aniqlash mumkin. Intensivlikning ekspressivlikka borib taqalishi shuni anglatadiki, nutqimizdagi ekspressivlik ko‘pchilik holatlarda uning intensifikatsiyasiga borib taqaladi va stilistik nuqtai nazardan o‘rganilayotgan birikmalar asosiy holatlarda kuchaytirishni talab qiladi. Bundan tashqari, bu ikki kategoriya tilshunoslikning ichki kategoriyalari hisoblanib, birgalikda ular nutqning ifodali va adabiy ko‘rinishga ega bo‘lishi uchun pragmatik holat yaratadi va har ikkalasi ham faqatgina mahlumot berish vazifasini bajaribgina qolmay, yana ikkinchi tomondagi suhbatdoshga kuchli ta'sir ko‘rsatadi. Ekspressivlik va intensivlikning formal aspektlari ham bir-biriga mos keladi. Har ikkala kategoriyada ham emotsionallik va baholash ko‘rsatkichlari mavjud. Intensivlikni namoyish qilish uchun til har xil usullarga tayanadi va fonetika, morfologiya, leksikologiya, sintaksis kabi aspektlar bilan chambarchas bog‘lanadi. Bunday holatda intensifikatsiya asosan leksik birliklar bilan qo‘llaniladi.
Amaliyotda ko‘rib chiqilganda, shu narsa namoyon bo‘ldiki, intensifikatorlar asosan ravish, fe'l va sifat so‘z turkumlari sifatida qo‘llaniladi. Intensifikatorlarning xususiyatlarini o‘rganish maqsadida olimlar tomonidan juda ko‘p tadqiqotlar o‘tkazilgan. Lekin tadqiqotlarning asosiy qismi kuchaytirishning frazeologik usuliga qaratilgan. Yana shuni aytib o‘tish joizki, frazeologiyada intensivlik kategoriyasi faqatgina frazeologik birliklarning struktur-semantik o‘zgarishlariga qaratilgan va shu orqali bu birliklarning ma'nosi kuchaytirilgan. Frazeologik birliklarning bunday qatlami frazeologiya fan sifatida rivojlanayotgan paytda ilmiy nuqtai nazardan o‘rganilmagan. Birinchi navbatda ko‘rsatkich belgisi hisoblangan frazeologik intensifikatorlar ekspressiv ishlab chiqarishga uchrab, ko‘p holatlarda o‘zining asl ma'nosini yo‘qotgan. Va natijada frazeologizmlar yaxlit intensiv ma'noga ega bo‘lgan, masalan, like a shot, like one o’clock - tez, birdaniga, as anything as blazes, as hell - dahshatli, as they come, as they make them - favqulotda, faqatgina. Shu semantik bog‘liqlik frazeologik intensifikatorlarning tadqiq qilinishiga qiyinchilik yaratgan va bunday frazeologik intensifikatorlar o‘sha paytlarda o‘rganilmagan.
Til o‘zining butun evolyutsiyasi davomida amaliyotda bo‘lgan ehtiyoji ostida rivojlanib kelgan va hali ham rivojlanib kelmoqda, avvaliga faqat hissiyotlar orqali, keyinchalik esa tushuncha va fikrlar orqali rivojlanib kelmoqda. Til bilan birga rivojlanib kuchayish o‘z materializatsiyasi uchun har xil usul va yo‘nalishlarni ishlab chiqqan. Leksika darajasida – bu faqatgina maxsus, stilistik belgilangan usullar bo‘libgina qolmay, yana sub'ektiv tashqi dunyo baholari, ya'ni so‘z belgilaridir (juda yaxshi – yomon, juda ko‘p - kam); sintaksis darajasida sintaktik belgilarning simvolik, allegorik, his-tuyg‘uli va stilistik ishlatilishidir. Til hissiyoti, ya'ni ekspressiya, insonning emotsional holatini ko‘rsatish uchun kommunikativlik usulini tavsiya etadi. Kommunikativlik usuli odamlarning bir-biri bilan muloqotining eng qadimiy va eng ko‘p qo‘llaniladigan usuli bo‘lib, o‘z ichiga 20ga yaqin kalit tushunchalarni oladi, va bu tushunchalar ko‘p holat va natijalar harakatiga umumiy baho beradi va bu yo‘l bilan inson miyasida bo‘lgan ma'lumotlarni osonlashtirib va qayta ishlashini yengillashtiradi. Shuning uchun hissiyot tili har xil millatlardagi odamlarning birbiri bilan bo‘lgan muloqotiga, ona va bolaning birinchi kunlardan boshlab qiladigan muloqotiga katta yordam beradi.
Ba'zida bo‘lsa bu usul insonlarning bir-biri bilan faqatgina oddiy so‘z birliklari orqali, yoki so‘zlar eshitilmaganda bir-biri bilan qilgan muloqotiga katta hissa qo‘shadi. Shuning uchun emotsional til insonning emotsional holatini so‘zsiz ko‘rsatishga yordam beradi. Yana shunday masala mavjudki, inson haqida birinchi taasurot ekspressiv taasurot orqali namoyon bo‘ladi. “Suhbatdoshning emotsional holatini tushunish, va emotsional kommunikatsiyani aniqlashning asosiy elementidir”⁸. Kommunikativ hissiyot (lingvistik) kommunikativ bo‘lmagan hissiyotdan (biologik) farqli ravishda tushunchaviy xarakterga ega. Inson so‘z bilan ifodalangan hissiyotni boshqacha qabul qiladi, ya'ni ularni situativ, sotsial va boshqa tozalash organlari orqali o‘tkazadi, bunday holatlarda bitta hissiyot bir necha xil leksik-semantik ifodalovchilar orqali ifodalanishi mumkin, emotsional tushuncha bo‘lsa til va tovush birligining ma'noli komponenti hisoblanadi. Suhbat davomida gapiruvchi muloqot qiladigan suhbatdoshiga faqat tushunarli so‘zlarni va tilda mavjud vositalarni qo‘llaydi. O‘zining hissiyotlari va tushunchasiga tayanib, suhbatdoshning tushunchasi va ongiga ta'sir qilish uchun til materiallridan sintagmatik qatorlar yasaydi va ularni o‘z xohishiga qarab kerakli kuchaytiruvchi intonatsiyalar bilan boyitadi.
Tilning lug‘at boyligidagi emotsional ma'nodagi leksikalarni ajratish haqidagi savolni qo‘yib, biz shu xulosaga kelamizki, emotsional ma'nolar xuddi neytral ma'nolar kabi til rivojlanish jarayonining tabiiy rivojlanishiga duch keladi. Bir qancha vaqt oldin neytral hisoblangan so‘zlar emotsional kuchaytiruvchi so‘zlar tarkibidan joy olishi mumkin edi va hatto shuningdek emotsional kuchaytiruvchi so‘zlar bo‘lsa, zamonaviy til nuqtai nazaridan neytral so‘zlarga aylanishi mumkin. Til kuchaytiruvchilarining holatiga uning nutqda faol, ya'ni to‘xtovsiz ishlatilishi xosdir, ishlatilishning tarixiy o‘zgarishi, va intensiv vositalarning ko‘p va uzoq ishltilishi sababli ular o‘zining kuchaytiruvchilik kuchini yo‘qotadi, va shu bilan birga o‘zining emotsional xarakterini ham yo‘qotadi. Umumiy ko‘p ishlatiladigan vositalar keyinchalik kuchliligini yo‘qotib, quyidagicha modifikatsiya qilinadi:
1) tuzilishi bo‘yicha: There is I think time 4 you to go (intensifikator grafasi); 10X = Thanks;
2) leksik tarkibi bo‘yicha: peppery tyrannical glance; to tear wolfishly (about food); hurricane activity;
3) struktural tuzilishi bo‘yicha: Dog my cats!
4) yangi formulalar yasalishi bo‘yicha: a good many of guests; ocean anxiety; to have the beauty of a devil, etc.
Masalan, Chosser asarlarida “full” so‘zi ko‘pincha kuchaytiruvchi sifatida qo‘llanilgan. W.Shekspir asarlrida bo‘lsa “full” kamroq ishlatilgan, yangi ingliz tilida bo‘lsa “full” so‘zi kuchaytiruvchi sifatida umuman qo‘llanilmagan. XVI asrga kelib, “full” so‘zining o‘rniga “very” kuchaytiruvchi so‘zi kirib keladi.
He is the veriest man.
Keyinchalik vaqt o‘tishi bilan “very” so‘zining o‘rniga boshqa kuchaytiruvchi so‘zlar ishlatila boshlanadi. Zamonlar o‘zgarishi bilan kuchaytiruvchi vositalar zahirasi ko‘payib yoki kamayib boradi, va yangi intensifikatorlar o‘z sistemtik statusini egallab olgunga qadar intensifikator-so‘zlarning sistematik tuzilishi buziladi, va eski intensifikatorlar o‘rnini yangi intensifikatorlar egallay boshlaydi. Masalan, fransuz tilidan olingan “very” so‘zi XIII asrga kelib sifatga aylanadi va “haqiqiy, haqqoniy” ma'nolarini anglatdi va XIV asrga kelib bu so‘zdan ingliz tilida “very-verily” ravishi paydo bo‘ladi va asta-sekinlik bilan –ly suffiksi yo‘qoladi. Birinchilardan bo‘lib, “very” sifatini intensifikator sifatida XIV asrda J.Chosser o‘z asarlarida qo‘llay boshlaydi. Balkim, bu intensifikator aslida adabiyotga qaraganda xalq orasida intensiv holatda qo‘llanilgandir.
XV asrga kelib, “very” ravish sifatida o‘z kuchini yo‘qota boshlaydi va u faqatgina belgining yuqori darajasini ko‘rstishda rivojlana boshlaydi. “very” ravishi tilda kuchaytiruvchi sifatida turlarga bo‘linaboshlaydi. “very” ravishining ifodalanishi sekin-asta kengayib, u endi faqatgina sifatlar bilan emas, balki yana ravishlar bilan ham qo‘llanila boshlaydi: very beautiful, very cheerfully. “to do” yordamchi fe'liga kelsak, bu fe'l XVII asrning oxirlaridan boshlab darak gaplarda qo‘llanilmay qoldi, lekin ba'zi paytlarda kuchaytiruvchi so‘z sifatida ishlatilar edi. Lekin XVIII asrning boshlarida “to do” yordamchi fe'li inkor gaplarda to‘laligicha qo‘llanila boshladi, o‘sha paytda adabiy nazmda hali ham ikkilanishlar davom etar edi. Shuning uchun “lives” so‘zi o‘rniga she'riyatda “doth live” birikmasini uchratish mumkin. Shuni aytib o‘tish lozimki, o‘sha paytda “doth” so‘zi emfatik ma'noga ega emas edi, u faqatgina “liveth” so‘zining stilistik varianti edi. Darak gaplarda “do” so‘zini Bayron juda ko‘p ishlatgan. Ko‘p hollarda “do” funktsiyasi uning asarlarida kuchaytiruvchi ma'no kasb etib, hozirgi va o‘tgan zamonlar arxaik yasamalarida aks etgan.