Оʻzbekistоn respublikаsi оliy tа’lim, fаn vа innоvаtsiyаlаr vаzirligi

ОʻZBEKISTОN RESPUBLIKАSI
ОLIY TА’LIM, FАN VА INNОVАTSIYАLАR VАZIRLIGI
TОSHKENT DАVLАT SHАRQSHUNОSLIK UNIVERSITETI
SHАRQ SIVILIZАTSIYАSI VА TАRIX FАKULTETI
SHАRQ FАLSАFАSI VА MАDАNIYАTI KАFEDRАSI


FALSAFA FANIDAN

MUSTAQIL ISH

MАVZU: XITOY FALSAFASI.
Topshirdi: sirtqi, 1-kurs tаlаbаsi Norqobilova Gulnora
Qabul qildi: Shаrq fаlsаfаsi vа mаdаniyаti kаfedrаsi dоtsenti, f.f.n Sаydаlievа N. Z.

TОSHKENT-2023

KIRISH
Xitoy falsafasi dunyo va inson haqida o'ziga xos tushunchalar yaratgan. Xitoy falsafiy tafakkurining ibtidosi ham, xuddi keyinchalik Qadimgi Yunonistonda bo 'lgani kabi asotir tafakkurga borib taqaladi. Xitoy afsonaviy fikrida ham osmon, Yer va tabiatdagi barcha narsalar ilohiylashtiriladi. Ilohiylashtirilgan muhitdan eng oliy qoida keltirib chiqariladiki, u dunyoni boshqarib, ashyolarga mavjudlik baxsh etadi. Ushbu qoidaga gohida shaxsiyat bag'ishlanib, eng oliy hukmdor (shan-di) sifatida tushunilsa ham, ko'pincha "osmon" (tyan) so'zi bilan ifodalanadi. Butun tabiat jonlantirilgan - har bir narsa, joy va hodisa o'z devlariga ega. O'lgan ajdodlar ruhini hurmatlash keyinchalik ularga sig'inishni keltirib chiqarib, Qadimgi Xitoyning muhofazakorona tafakkur yuritishiga olib kelgan. Ruhlar insonga uning kelajagini bashorat qilishi, uning xulqi va faoliyatiga ta'sir qilishi mumkin, deb tushunilgan. Qadimgi afsonalarning ildizlari eramizdan oldingi II minginchi yillar qa'riga borib taqaladi. O'sha vaqtda Xitoyda alqov so'zlar va ifodalardan foydalanib, fol amaliyoti orqali ruh bilan aloqaga kirish yoyilgan edi