O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

1-masala. Hosila ta`rifidan foydalanib topilsin.


2-masala. Funksiya grafigining absissasi bo`lgan nuqtasiga o`tkazilgan urinma tenglamasi topilsin.
,
Ma`lumki, urinma tenglamasi

ko`rinishga ega.

Urinma tenglamasi:

3-masala. Differensial yordamida ifodaning taqribiy qiymati hisoblansin.
,
Taqribiy qiymat
(1)
formula yordamida hisoblanadi.
Bizda
, ,
,
.
Topilgan ifodalarni (1) tenglikka olib borib qo`yamiz:

4-masala. Hosila hisoblansin.




5-masala. Hosila hisoblansin.



6-masala. Funksiya grafigining abssissasi bo`lgan nuqtasiga o`tkazilgan urinma va normal tenglamalari topilsin.

Biz -(2) (urinma tenglamasi),
-(3) (normal tenglamasi),
va -(4) (parametrik ko`rinishda berilgan funksiyaning hosilasi) formulalardan foydalanamiz:

Topilgan qiymatlarni (2)va(3)-tengliklarga olib borib qo`yib urinma va normal tenglamalarni topamiz:

7 -masala. Parametrik ko`rinishda berilgan funksiyaning ikkinchi tartibli hosilasi hisoblansin.

Bu masalani (4)-formuladan ikki marta foydalanish yordamida yechamiz.


8-masala. n-tartibli hosila hisoblansin.





Bu jarayonni davom ettirish natijasida uchun
tenglikni hosil qilamiz.

Xulosa
Oshkormas va parametrik ko’rinishdagi funksiya hosilasi va differensiali ustida amallar va matematik statistika masalalarini yechishda muhim ahamiyatga ega. Kurs ishining 1 bobi asosiy qismi bo'lib, unda matematik analiz fanida funksiya hosilasi va differensiali mavzusini o'qitish tushuntirilib beriladi. Mazkur kurs ishida quyidagi vazifalar amalga oshirilgan:
" Mavzusini yorituvchi manba topish, rejani shakllantirish;
" Davlat ta'lim standarti va o'quv dasturlarida "Funksiya hosilasi va differensiali" mavzulari o'qitilishi.
" Funksiya hosilasi va differensiali tushunchasini berishdagi turli xil yondoshuvlar.
" Funksiya hosilasi va differensiali tushunchasini kiritish.
" Funksiya hosilasi va differensiali ustida amallar bajarishni o'rgatish;
" O'rganilgan mavzu bo'yicha xulosalar chiqarish;
Kurs ishini jihozlash, himoyaga
Men “Oshkormas va Parametrik ko’rinishdagi funksiya hosilasi va differensiali” mavzusidagi kurs ishimda dars jarayonida tushuntirilayotgan yangi mavzu materialining o’quvchilar tomonidan o’zlashtirish darjasi o’qtuvchining pedagogik mahoratiga bog’liq ekanini tushundim. Pedagog o’z fanini ilmiy asosda keng va chuqur bilishi, o’qitish uslubi, ko’rgazmali quroli, texnik vositalardan unumli foydalanishga alohida e’tibor qaratishi lozim ekan. O’rta maxsus va kasb-hunar ta’limi tizimida o’qitiladigan matematika fanining ayrim mavzularini talabalar maktabdagi matematika darslarida o’rganib kelishadi, bu mavzularni takror o’tish esa talabalarni zeriktirishi mumkin. Buning uchun o’qitish usullarini o’qituvchilar to’g’ri tanlashlari zarur ekan. Ayniqsa maktab o’quvchilarning yuqori qismidagi o’quvchilar matematika fanini judayam qiyin fanlar sirasiga kiritishadi. Shuning uchun matematika fanini o’qitishda ko’plab qiziqarli o’yinlar bilan o’tkazish ancha samarali hisoblanar ekan. Matematika o’qituvchilari o’quvchilarning aqliy fikrlashlariga qarab turli o’yinlardan darslarda foydalanish darsning unumdorligini oshirar ekan.