Oʻzbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

7-rasm. Chain of survival - omon qolish zanjiri

1-jadval. Shoshilinch tibbiy yordam va yurak-oʻpka reanimatsiyasi rivojlanishining asosiy bosqichlari

2. 
   Yurak faoliyati va nafas olish to`satdan to`xtab qolganida birinchi tibbiy yordam berish.
   

Birinchi tibbiy yordamning vazifasi eng oddiy choralami ko`rish bilan shikastiangan odam hayotini qutqarib qolish, uning azob-uqubatlarini kamaytirish, ro`y berish ehtimoli bolgan asoratlaming oldini olish, jarohatning o`lishini yengillashtirishdan iborat. Birinchi tibbiy yordam shikastlanish hodisasi ro`y bergan joyda shikastlangan odamning oʻzi (oʻz-oʻziga yordam berish), oʻrtog’i (oʻzaro yordam) va sanitar drujinachilar tomonidan berilishi mumkin. Birinchi tibbiy yordamga kiradigan chora-tadbirlar quyidagilardan iborat:

• 
  qon oqishini vaqtincha toʻxtatish, badanning jarohatlangan va kuygan joyiga steril bog`lam qoʻyib bog`lash, suniy nafas oldirish vayurakni bilvosita massaj qilish, antidotlar bilan ukol qilish, antibiotiklar berish, jonlantiradigan dorilar yuborish (shok - holsiz holatida), yonib turgan kiyimni oʻchirish, transportda olib borish uchun shikastlangan joyni qimirlamaydigan qilib bog’lab qoʻyish (transport immobilizatsiyasi), bemorning badanini isitish (sovuq urib qotib qolganda), shikastlangan kishini zaharlangan joydan olib chiqish, qisman sanitar koʻrigidan oʻtkazish;
  

• 
  birinchi tibbiy yordamni mumkin qadar tezroq koʻrsatish kasallik va jarohatning qanday oʻtishi hamda oqibati nima bilan tugashi uchun, ba’zida esa hayotni qutqarib qolish uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. Ayniqsa, qon koʻp ketib turganda, odam elektr tokidan shikastlanganda, suvga choʻkkan paytida, yurak faoliyati toʻxtab, nafasi chiqmay qolgan paytda birinchi tibbiy yordam darhol koʻrsatilishi kerak:
  
• 
  bolalarga va shu damning oʻzida yordam olmasa oʻlib qolishi mumkin boʻlgan shikastlanganlarga birinchi navbatda birinchi tibbiy yordam koʻrsatiladi;
  
• 
  son suyagi ochiq sinib, arteriyadan qon ketib turgan mahalda birinchi navbatda hayot uchun xatarli boʻlgan qon ketishini toʻxtatish. keyin jarohatga steril bogiam qoʻyish va shundan keyingina oyoqni qimirlamaydigan qilib bogiashga kirishish lozim. Bunda singan joyni qimirlamaydigan qilib qooʻyish uchun maxsus shina solib bogiash yoki qoʻlida bor boʻlgan boshqa vositalardan foydalanish kerak.
  

Birinchi tibbiy yordamning hamma usul-amallarini ehtiyotkorlik bilan avaylab bajarish lozim. Qoʻpol harakatlar qilinadigan boʻlsa. shikastlangan kishiga zarar qilishi va uning ahvoli yomonlashib qolishi mumkin. Birinchi tibbiy yordam ikki yoki bir necha kishi tomonidan koʻrsatilishi mumkin.