Oʻzbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

I. Boyitilgan olam 
(ingl. 
augmented 
reality
, 
AR )
— talabalarning borliq 
olam haqidagi tasavvurlarini qoʻshimcha ma’lumotlar hisobiga boyitishni nazarda 
tutadi.
Boyitilgan olam va virtual reallik texnologiyasi yangi texnologiya 
boʻlmasada, oʻzining doimiy rivojlanayotgan tabiati hamda zamonaviy 
texnologiyalar ta’sirida rivojlanish uchun turtki olgan va buning oqibatida 
yangicha ahamiyat kasb etadigan texnologiyalardan biri sifatida e’tirof etiladi. 
Odatda bu texnologiya soʻz bilan ifodalash mushkul boʻlgan bilimlarni 
koʻrgazmali shaklda oʻquvchilarga imkon qadar koʻproq hissiy organlarni ishga 
solishga moʻljallangan virtual olam yordanida yetkazishni nazarda tutadi.
Virtual reallik – (simulyatsiya yoki modellashtirish deb ham yuritiladi) — 
inson ongi, aqli, tasavvuri bilan oʻzaro ta’sirga kirishi mumkin boʻlgan borliq 
olamni modellashtiruvchi dastur hisoblanadi.
Boyitilgan olam texnologiyasining imkoniyat, afzallik va qoʻllash usullari 
Mehmet Kasem [III.93], A.V. Grinshkun [III.19], E.P. Yildiz [III.105] kabi 
olimlarning ilmiy tadqiqotlarida ochib berilgan.
Boyitilgan olam va simulyatsiya texnologiyasi oʻqituvchiar tomonidan 
t
alabalarning bilim olish usullarini kengaytirish maqsadida foydalanish mumkin. 
Tajribalarimiz shuni koʻrsatdiki, dasturlash asoslarini oʻrganishning dastlabki 
bosqichlarida koʻplab talabalarda abstrakt tasavvurlarining yetarli boʻlmaganligi 

---

152 
sababli, dasturlash tili buyruqlarining vazifalarini oʻrganishda bir qator 
muammolar yuzaga keladi. Misol tariqasida quyidagi oʻquv materiallarini keltirish 
mumkin:

oʻzgaruvchi va oʻzgarmaslarning xotiradagi manzili; 

ma’lumotlarni kompyuter xotirasida ifodalanishi va saqlanishi; 

qiymat berish buyrugʻining bajarilishi; 

takrorlash buyruqlari;

funksiyalar bilan ishlash va h.k. 
Keltirilgan mavzular boʻyicha mashgʻulotlarda ma’lumotlarni kompyuter 
yordamida qayta ishlash jarayoni, buyruqlarning bajarilish imitatsiyasi, xotira, 
unda ma’lumotlarning ifodalanishi va saqlanishi kabi vaziyatlarni modellashtirish 
va namoyish qilish orqali talabalar tasavvurini shakllantirish ta’limiy 
ma’lumotlarni chuqur oʻzlashtirishga koʻmak beradi. Bu bilimlar navbatdagi oʻquv 
ma’lumotlarini oʻzlashtirishda mustahkam poydevor boʻlib xizmat qiladi.