O‘quv materiallarining mazmunini bilish, ya’ni ushbu fanga tegishli ilmiy bilimlarni o‘zlashti-rish va amaliyotga tadbiq qila olish.
O‘zlashtirilishi lozim bo‘lgan material va mavzularning mazmunida yotgan g‘oyalar, dunyoqarashlar ta’sirida shaxsiy sifat va fazilatlarni, imon-e’tiqodlarni hamda milliy o‘ziga xos xususiyatlarni shakllantirish.
Pedagogik jarayon ta’sirida shaxsning psixik jarayonlari, aqliy kamolotini, bilish qobiliyatini, o‘qishga, mehnatga, kasbga bo‘lgan munosabatini rivojlantirishdan iborat.
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida pedagogik jarayon maqsadlari
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida pedagogik jarayon maqsadlari
Texnologik qism
Pedagogik jarayonni tashkil etuvchi komponentlar
Vositalar – Ta’lim-tarbiya jarayonining moddiy texnika va o‘quv dasturiy ta’minoti;
Shakllar – Ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etish shakllari;
Metodlar –Ta’lim-tarbiya jarayoni davomida oldinggi avlod tajribasini yoshlarga singdirish усуллари мажмуи;
Mazmuniy qism
Prinsiplar – Ta’lim-tarbiya jarayoni asosini tashkil etuvchi dastlabki qoidalar, qonuniyatlar va tamoyillar;
Mazmun –Oldingi avlod tajribasini yoshlarga berilayotgan qismi.
Maqsadlar – Ta’lim-tarbiya jarayonining oldindan ko‘zlangan natijasi;
Pedagogik jarayonni quyida ko‘rsatib o‘tilgan komponentlar tashkil qiladi:
Pedagogik jarayon bosqichlari.
Tayyorgarlik
bosqichi
Pedagogik jarayonning borishi, tashkil etishning eng qulay shart-sharoitlarini yaratish, maqsadlarni belgilash, shart-sharoitlarni o‘rganib chiqish (diagnostika), erishiladigan natijalarni bashorat qilish (prognozlash), jarayonni rejalashtirish va loyihalash
Kelajakdagi faoliyatning maqsad va vazifalarini aniqlashtirish va belgilash, o‘qituvchi va o‘quvchilarning o‘zaro bir maqsad-o‘quvchi shaxsini rivojlantirishga qaratilgan aloqasi, ta’lim-tarbiya jarayonining oldindan nazarda tutilgan usullari, vositalari va shakllaridan foydalanish, qulay shart-sharoitlar yaratish, umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilarining faoliyatini rag‘batlantirish bo‘yicha turli tadbirlarni amalga oshirish.
Ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etishdan olingan natijalarni tahlil qilish, yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklarni aniqlash, ularni yuzaga kelishiga olib kelgan sabablar va omillarni tahlil qilish, ularni oldini olish va bartaraf qilish choralarini ishlab chiqish
Yakuniy bosqich.
Asosiy bosqich.
Q.O. Shodmanov “Boshqaruv algoritmining mohiyati boshqaruv jarayonlarida ta'sir qilish usullarining tartibi va ketma-ketligini birgalikda aks ettiruvchi boshqaruv funktsiyalari va usullarini amalga oshirishda ishlab chiqiladi”-deb ta’kidlaydi.
Xorijiy olimlardan A.Fayol ta’rifiga ko‘ra, boshqaruv - bu kelajakni ko‘ruvchi, tashkilotni idora qiluvchi, faoliyatni tashkillashtiruvchi, faoliyat turlarini muvofiqlashtiruvchi, qaror va buyruqlarning bajarilishini nazorat qiluvchi kuchli quroldir.
Qator tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, boshqaruv - bu tanlov, qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish jarayonidir.
Hozirgi kunda davlatimiz tomonidan ta'lim muassasalarida tashkil etiladigan pedagogik jarayonlarda o'quvchilarni mustaqil va erkin fikrlashga o'rgatish, dunyoqarashini kengaytirish, ta'lim muassasasi rahbarlari va pedagog xodimlar faoliyatini qobiliyatli, tashabbuskor, izlanuvchan, g'ayratli, yutuqlarga intiluvchi va erishuvchi, ma'naviy barkamol shaxsni shakllantirishga yo'naltirish, ya'ni ta'lim tizimining sifat darajasini ko'tarish masalalariga alohida e'tibor qaratilmoqda.
Bu esa uzluksiz ta'lim tizimida tashkil etiladigan va boshqariladigan pedagogik jarayonlarni ilmiy asosda tashkil etish, qo'yilgan maqsadlarga erishish va samaradorlikni ta'minlashda subyektlar faolligini ta'minlash, ulaming faoliyatini muvofiqlashtirish, nazorat qilish va obyektiv baholash asosida innovatsion faoliyatni tashkil etish va uning natijaviyligini ta'minlash boshqaruvning qator funksiya va metodlaridan foydalanishni nazarda tutadi.
Boshqaruv nazariyasida pedagogik jarayonlarni tashkil etish boshqaruvning asosiy funksiyalaridan biri hisoblanadi.
Modellashtirish - o'rganilayotgan jarayonning (tizimning) tarkibiy va (yoki) dinamik xususiyatlarini o'rganish uchun qulayroq shaklda aks ettiruvchi o'rganilayotgan jarayon yoki tizimning modellari, ob'ektlari-analoglarini yaratish jarayoni.
Hozirgi vaqtda pedagogik tizimlarni modellashtirish muammolari bilan bog'liq xorijiy va mahalliy olimlar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar mavjud. Bizning tadqiqotimiz quyidagi ilmiy tamoyillarga asoslanadi:
R.A. Aronov va O.E. Baksanskiy modellashtirishni voqelikning sub'ektiv foydali modellarini yaratish, uning kontekstli muhim elementlari va tuzilmalarini belgilashning markaziy kognitiv mexanizmi deb hisoblaydi.
Biz tomonimizdan taklif etilayotgan model maqsadlar, texnologiyalar va mexanizmlar tavsifini, pedagogik jarayonlar uchun ijobiy moslashish sharoitlarini yaratish usullarini nazarda tutadi.
Taklif etilayotgan texnologiya va mexanizmlar o‘quvchiga o‘quv faoliyatini mustaqil boshqarish imkonini beruvchi adaptiv nazorat va o‘z-o‘zini nazorat qilishni o‘z ichiga oladi.
