Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 

---

207 
4.1.9. Diagnostik testlar 
Koʻnikma va malakalar profili: Ba'zi standartlashtirilgan testlar odatda 
oʻqish yoki matematika koʻnikmalarini, koʻnikmalarini kuchli va zaif 
tomonlarini tashxis uchun moʻljallangan. Misol uchun, bir boshlangʻich maktab 
bola 1 narsaning uch tarkibi haqida batafsil ma'lumot beradi (1) soʻz tanish; (2) 
soʻz, shuningdek, oʻqish va tinglash, tushunish, (3) ravonlikni oʻz ichiga 
oladigan 
tushunish 
(2003 
Joshi). 
Diagnostik 
testlar 
koʻpincha 
standartlashtirilgan tartib shaklda maktab psixologlari tomonidan alohida-
alohida boshqariladi. Ekspert odatda har bir savol natijalari bilan birga, bolaning 
e’tiborsizligi va umidsizlik kabi xatti harakatlarni kuzatib qayd qiladi. 
Diagnostika standartlashtirilgan testlar natijalari talabaning koʻnikma va 
malakalariga profilini ishlab chiqib, 'qituvchilar, ota-onalar va talabalar bilan 
sinf kuzatuvlar olib borib, maktab va tibbiy yozuvlar, shuningdek, intervyular 
bilan birgalikda ishlatiladi, va tegishli bir oʻrganish – tashxis bilan qayerda 
kamchilik borligi aniqlanadi. 
Salohiyat samaradorligining amaldagi testlari 
Kelajagini taxmin qilish: salohiyatining yuksak samaralarining amaldagi 
sinovlari, muvaffaqiyat testlar kabi, talabalar nimani oʻrganganini, balki 
maktabda oʻrgangan muayyan mavzudagi e'tibor ortiq (masalan, matematika, 
ilm-fan, ingliz yoki ijtimoiy tadqiqotlar), test natijasi ogʻzaki, miqdoriy, 
muammo haqida oʻylaab, maktabda yoki umumiy madaniyat qobiliyati 
oʻrganishi hal qilinib xulosa qiladi (Linn & Miller, 2005).
Bu testlar odatda muvaffaqiyat testlardan qisqaroq va umumiy maktab 
erishishi mumkin boʻlgan yutuqlarni taxmin qilshda foydali boʻladi. Agar 
bunaqa bashoratlarning maqsadi maxsus fan yutugʻini aniqlash boʻlsa (masalan, 
til san'at), eng yaxshi bashorat bu oʻtgan yilgi til- san'at yutuqlaridir va shunday 
muvaffaqiyat natija ham sinovlarda foydali boʻladi. Bashorati (kollejda masalan 
muvaffaqiyat) umumiy boʻlganda, salohiyat samaradorligi testi tez-tez 
ishlatiladi. Test ishlab chiquvchilar, ACT va SATR testlariga koʻra kollejdagi 
muvaffaqiyatni oldindan bashorat qilishda, umumta'lim ishlab chiqish va uni 
shakllantirishga, tahlil qilish va muammoni hal qilish, shuningdek matematika 
savollar 
baholash 
uchun 
ishlatiladi: 
(//www.collegeboard 
.com; 

---

208 
http://www.act.org/). Ingliz, tarix, matematika, ilm-fan va til kabi aniq fanlar 
mahorat haqida oʻylash SAT mavzu testlar mezonlari sifatida ba'zi kollejlar 
tomonidan ishlatiladi va ular kelajakni taxmin qilish uchun ishlatilsa boʻladi, 
yana tegishli koʻnikma sinovlari ortiq muvaffaqiyat test sifatida tasniflanadi. 
Umumiy ta'lim qobiliyatini baholash uchun moʻljallangan test an'anaviy 
salohiyat testi deb ataladi, ammo endi oʻquv qobiliyati test sinovi, bilim 
qobiliyati sinovi, ilmiy amaliy koʻnikma sinovlari, yoki maktab qobiliyati sinovi 
deb ham ataladi. Terminologiyadagi oʻzgarishlar muddat oʻtgach qaysi ma’noda 
qoʻllanishi keng munozaralarga sabab boʻladi va uning an'anaviy foydalanish 
sohasiga qarab oʻzlashtiriladi (Linn & Miller 2005). Koʻproq urgʻu beradigan 
hozirgi shartlar testni baholashda tugʻma qobiliyatni rivojlantirishni hisobga 
olmaydi. Salohiyat Testlari K-12 talabalarning qobiliyatini: soʻzlar bilan 
sababini, miqdor nazariyasini, rasmlar orqali baholaydi.
Woodcock Johnson III salohiyat testini oʻzida qamragan boʻlib, 2 yoshdan 
to 90 yoshgacga boʻlganlarning natijasini aniqlaydi. (
http://www.riverpub.com
).