Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
80 II BOB. KASBGA OʻQITISHNING PSIXOLOGIK ASOSLARI 2.1. Oʻqitishning rivojlanish tarixi Kasbiy psixologiya 1800-yillarda yaratilganidan buyon mustaqil fan sohasida ajoyib muvaffaqiyatlarga erishdi. 2-jahon urushidan buyon psixologiyaning talablarida olimlarning klinik amaliyotlari juda ham yaxshi muvaffaqiyatlarga erishdi. 1961-yillarda Amerika Psixologlari Assotsiyasining soʻnggi prezidenti E.L.Kelly Professional psixologlar uchun 1-ruxsatnomani Amerika Qoʻshma shtatlarida qabul qilingan. 1 Hozirgi davrda kasbiy psixologiyaning muhim vazifalaridan biri - oʻquv maskanidagi ta’lim jarayonini yanada takomillashtirishning psixologik asoslarini ishlab chiqishdan iborat boʻlib, bu xil yangi ta’lim dasturiga oʻtish munosabati bilan bogʻliqdir. Kasbiy ta’lim psixologiyasi shu bilan birga oʻquvchilar shaxsining tarkib topish jarayonini turli tarbiyaviy tadbirlarning oʻquvchilarga koʻrsatadigan ta’sirini oʻrganadi hamda oʻquvchilarning oʻz-oʻzini tarbiyalashning psixologik asoslarini tadqiq etadi. Sрuningdek, kasbga oʻqitishning asosida oʻqituvchi shaxsini, uning pedagogik faoliyat xususiyatlari ham oʻrganiladi. Bunda oʻqituvchining ta’lim–tarbiya ishlaridagi yutuqlarni ta’minlovchi sifatlariga urgu berish bilan birga, uning bilim, koʻnikma, malaka va qobiliyatlarining tarkib topishi hamda taraqqiyotining psixologik jarayonlari aniqlanadi. Kasbiy psixologiya fanini oʻrganish ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga ega boʻlib, u boshqa fanlar singari taraqqiyotning umumiy tamoyillariga: oliy nerv faoliyati va psixofiziologiya qonunlariga, bu sohada tuplangan ilmiy ma’lumotlarga tayanib, inson psixikasining kechishi, rivojlanishi, oʻzgarishi yuzasidan bahs yuritadi. Ta’lim va tarbiya bilan bogʻliq dastlabki pedagogik-psixolgik mazmundagi asarlar XIX asrning boshlarida vujudga kelgan boʻlishiga qaramay, uning mustaqil fan sifatida rivojlanishi va karor topish yuli ancha murakkab kechgandir. Oʻtmishda ajdodlarimiz insonning psixologik qonuniyatlarini, muayyan ilmiy yoʻnalishda oʻrganmagan boʻlsalar-da, biroq allomalarning qoʻlyozmalarida mazkur holatlarning namoyon boʻlishi, inson kamoloti 1 T. Melchert. Fondations of Professional psychology. 2011. 1-bet. 81 borasidagi qimmatli fikrlari hozirgacha yuksak ahamiyat kasb etadi. Jumladan, Abu Nasr Forobiy pedagogik faoliyat masalalarini va ular bilan bogʻliq boʻlgan psixologik, fiziologik muammolarni ijobiy xal etishda insonni har tomonlama yaxlit va oʻzaro oʻzviy bogʻliq boʻlgan qismlardan iborat, deb aytadi. Forobiy mavjudotni bilishda ilm–fanning rolini hal etuvchi omil deb biladi, uningcha inson tanasi, miyasi, sezgi organlari tugʻilishda mavjud, lekin aqliy bilimi, ma’naviyligi, ruhi, intellektual va ahloqiy hislatlari, harakteri, dini, urf-odatlari, ma’lumoti tashki muhit, boshqa insonlar va shu kabilar bilan muloqotda vujudga keladi, inson oʻz faoliyati yordamida ularni egallaydi, ularga erishadi. Uning aqli, fikri, ruhiy yuksalishning eng etuk maxsuli boʻladi, deb ta’kidlaydi. Oʻqituvchi shaxsining psixologik xususiyatlari masalasida Abu Nasr Forobiy: ―Oʻqituvchi aql-farosatga, chiroyli nutqga ega boʻlishi va oʻquvchilarga aytmoqchi boʻlgan fikrlarini toʻla va aniq ifodalay olishni bilmogʻi zarur‖, ―Oʻqituvchi va rahbarning vazifasi dono davlat rahbari vazifasiga oʻxshaydi, shu sababli oʻqituvchi eshitgan va koʻrganlarining barchasini eslab qolishi, aql- farosatga, chiroyli nutqga ega boʻlishi, oʻquvchilarga aytmoqchi boʻlgan fikrlarini toʻla va aniq ifodalab berishni bilmogʻi lozim. Shu bilan birga oʻz or- nomusini qadrlashi, adolatli boʻlishi lozim. Ana shundagina u insoniylikning yuksak darajasiga ega boʻladi va baxt choʻqqisiga erishadi , deb ta’kidlaydi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|