Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
2.3. OʻQITISHNING ASOSIY NAZARIYALARI VA MODELLARI 
2.3.1. Oʻquv faoliyatining psixologik mohiyati 
 
1997 yilda qabul qilingan "Ta’lim toʻgʻrisida"gi qonun va "Kadrlar 
tayyorlash Milliy dasturida" shaxs kamoloti asosiy masala sifatida e’tirof 
etilgan. 
Birinchi 
Prezidentimiz 
I.A.Karimov: "Iqtisodiy va siyosiy 
soxalardagi barcha islohotlarimizning 
pirovard 
maqsadi 
yurtimizda 
yashayotgan barcha fuqarolar uchun 
munosib hayot sharoitlarini tashkil 
qilib 
berishdan 
iboratdir. 
Aynan 
shuning uchun ham ma’naviy jihatdan 
mukammal 
rivojlangan 
insonni 

---

121 
tarbiyalash, ta’lim va maorifni yuksaltirish, milliy uygʻonish gʻoyasini ruyobga 
chiqaradigan yangi avlodni voyaga yetkazish davlatimizning eng muhim 
vazifalaridan biri boʻlib qoladi", degan edilar. Oʻquv maskani jamiyatning 
ijtimoiy institutlaridan biri. Oʻquv maskani jamiyatning buguni emas, balki 
kelajakka yoʻnaltirilgan rivojini belgilaydi. Oʻquv maskanining maqsadi ta’lim 
va tarbiyadir. 
 
Oʻquv faoliyati bu shunday faoliyatki, unda shaxsning psixik jarayonlari 
shakllanadi va rivojlanadi, uning asosida yangi faoliyatlar yuzaga keladi. Oʻquv 
faoliyati insonning butun hayoti davomida namoyon buluvchi uzluksiz 
jarayondir. Rus psixologi A.N.Leontev inson faoliyatining psixik va amaliy 
shakllari mavjudligini, bola ongi aynan oʻquv faoliyatida oʻsishini ta’kidlaydi. 
D.B.Elkonin esa oʻquv faoliyatining xususiyatlarini koʻrsatib, uni mohiyatiga, 
mazmuniga va oʻzini namoyon boʻlish shakliga koʻra ijtimoiyligini ta’kidlaydi. 
Oʻquv faoliyati bu shunday faoliyatki, uning natijasida avvalo oʻquvchida 
oʻzgarish yuz beradi. Uning mahsuli turli motivlar asosida, qurilgan boʻlishi 
darkor. Bu motivlar bevosita oʻquvchi shaxsining oʻsishi va rivojlanishi bilan 
bogʻliq boʻlishi kerak. Oʻquv faoliyati ta’lim, oʻqish va oʻrganish degan 
tushunchalar bilan bevosita bogʻliqdir. Ta’lim oʻqituvchi va oʻquvchi 
hamkorligidagi oʻquv faoliyati, oʻqituvchining bilim, koʻnikma va malakalarini 
oʻquvchilarga oʻrgatish jarayonidir. Ta’lim jarayoni bevosita muayyan 
axborotni, harakatlarni, xulq- atvorning shakllarini oʻzlashtirishga qaratilgandir. 
Oʻqish va oʻrgatish tushunchalari oʻquv faoliyati bilan bogʻliq boʻlib, ular bilim, 
koʻnikma va malakalarni oʻzlashtirishga, oʻrgatishga xizmat qiladi. 
D.B.Elkoninning ta’kidlashicha, oʻquv faoliyatining shakllantirilishi bu 
faoliyat ayrim kishilar bajarilishini asta -sekinlik bilan oʻquvchining oʻziga 
oʻqituvchining ishtirokisiz mustaqil bajarish uchun oʻtkazilishidir. Ta’lim 
jarayoni alohida tashkil etiladigan hamda boshqariladigan faoliyat boʻlib, u 
oʻquvchilarning oʻquv faoliyatlarini tashkil etadi va ularni boshqaradi