O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

11.2. Gid-ekskursiyachi xizmatlarining mohiyati va tasnifi 
«Ekskursiya» so‗zi lotincha ekskursion (tanishuv) qisqa muddatli safar yoki
sayohat, sayohatga jo‗namoq, sayohat qilib kelmoq ma‘nolarini anglatadi. Turizm
so‗zi paydo bo‗lmasdan, insonlarda atrof-muhitga qiziqish, uzoqlarda nimalar bor,
tog‗lar ortida yoki daryoning yoki qir-tepaliklardan keyin nimalar borligiga oid
ko‗plab savollarning to‗planinib qolishi natijasida ularni safarga (uydan chiqib
ketishga) chorlaydigan ichki his-tuyg‗u-qiziqishning harakatga kelishi bo‗lgan.
Hozirgi
rivojlangan
jamiyatimizda
jahonda
ekskursiyaga-sayohat-sayrga
chiqmagan bironta inson bo‗lmasa kerak.
Shu o‗rinda turist bilan ekskursantni farqlash lozim bo‗ladi, chunki turizmni
rejalashtirishda
turistning
talabi
nafaqat
ekskursiya
xizmatlari
bilan
chegaralanmasdan, balki boshqa ko‗rsatiladigan xizmatlarni ham hisobga olishni
taqoza qiladi.
Turist - 
O‗zbekiston Respublikasi hududi bo‗ylab yoki boshqa mamlakatga
sayohat qiluvchi (doimiy istiqomat joyidan turizm maqsadida jo‗nab ketgan)
jismoniy shaxs
30
.
Ekskursant -
tunab qolmaydigan va ekskursiya marshrutida 24 soatdan ko‗p
bo‗lmaydigan shaxsning sog‗lomlashtirish, ma‘rifiy, kasbiy-amaliy, qiziqish,
ko‗rish, bilish, tanishish yoki boshqa maqsadlarda sayohatga chiquvchi
hisoblanadi.
30
O'zbеkiston Rеspublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi qonuni G`G`«Xalq so‘zi» gazеtasi, 1999.

---

---

158

11.3.Ekskursiya metodikalari 
Ushbu sayrlarning asosiy sababchisi, tabiatdagi biologik xilma-xillik,
betakrorlik, boyliklar bo‗lgan. Jamiyatdagi dastlabki sayohatlar albatta o‗zga yurt,
mamlakatlar haqidagi xabarlar natijasida yuz bergan. Ekskursiya xizmatlarini
turizmning yuragi, deb ta‘riflashadi. Haqiqatdan ham turist mehmonxonaga
joylashganidan so‗ng birinchi navbatda ekskursiyaga chiqishga harakat qiladi.
Ichki turizmda barcha davlatlarda ekskursiya xizmatlari birinchi o‗rinda turadi.
Chunki mamlakat ichkarisidagi aholi turizmning deyarli barcha turlari bo‗yicha
doimo ekskursiya xizmatlaridan foydalanadi.