O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

I.

Ekskursiyalar ekskursiyada qatnashuvchilar tarkibi bo‘yicha ham
tasniflanadi:

1.

Katta yoshdagilarga mo‗ljallangan ekskursiyalar (studentlar, ishlab
chiqaruvchilar, mutaxasislar va boshqalar);
2.

Har xil yoshdagi bolalarga mo‗ljallangan ekskursiyalar (maktabgacha

tarbiyadagi bolalar, boshlang‗ich sinf o‗quvchilari, o‗rta va yuqori sinf
o‗quvchilariga mo‗ljallangan)
3.

Mahalliy aholi ehtiyojlari va talablariga mo‗ljallangan ekskursiyalar;

4.

Shaharliklarga mo‗ljallangan ekskursiyalar;

5.

Chet elliklarga mo‗ljallangan ekskursiyalar.

II.

O‘tkazish joylari bo‘yicha ekskursiyalar quyidagicha tasniflanadi
: 
1.

Shaharlarda o‗tkaziladigan ekskursiyalar;

2.

Shaharlarning tashqarisida o‗tkaziladigan ekskursiyalar;

3.

Ishlab chiqarish maskanlarida o‗tkaziladigan ekskursiyalar;

4.

Muzeylarda o‗tkaziladigan ekskursiyalar;

5.

Madaniyat saroylarida o‗tkaziladigan ekskursiyalar;

6.

Tabiat bag‗rida o‗tkaziladigan ekskursiyalar.

---

---

162

III.

Ekskursiyalar o‘tkazilish shakllari bo‘yicha quyidagicha tasniflanadi: 
1.

Odatdagi ekskursiyalar;

2.

O‗quv-uslubiy ekskursiyalar;

3.

Ommoviy chiqish ekskursiyalari;

4.

Sayr-ekskursiyalari;

5.

Konsertlarga ekskursiya.

11.5.Gid-ekskursiyachiga qo„yiladigan talablar 
Har qanday kasb mehnat faoliyat bilan bog‗liq bo‗lib shu kasbning asosiy
xususiyatlarini belgilaydigan bilim va tajribaga ega bo‗lishni talab qiladi. Bunday
bilimlar ushbu kasb yo‗nalishidagi ta‘limni o‗rganishdan, tajribalar esa mehnat
faoliyati davomida o‗zlashtiriladi. Shuning uchun ham gid-ekskursiyachiga, uning
malakaviy kasbiga qo‗yiladigan talablarning dastlabkisi quyidagilardan iborat
bo‗ladi:
1.

Intellektuallik;

2.

O‗z-o‗ziga ishonchliligi, qat‘iyligi;

3.

Javobgarlik;

4.

Shaxs-mutaxassis

sifatida o‗ziga ishonishi va boshqa ijobiy
xususiyatlari;
5.

Kasbiy mahoratiga ishonishi yuzasidan yuqori pog‗onalarda turishini

his qilish.
Gid-ekskursiyachi kasbini egallashda esa quyidagi xususiyatlarga ega bo‗lishi
talab qilinadi:
1.

Tashkilotchilik;

2.

Har tomonlama dunyoqarashga ega bo‗lish;

3.

Madaniyatlilik;

4.

Tahlil qila bilish.

Gid-ekskursiyachi faoliyatini baholashda quyidagi talablar qo‗yiladi. Ya‘ni
gid-eksursiyachi quyidagi malakaviy ishlarini bajarishga qobiliyatli bo‗lishi lozim:


ma‘lum bir mavzuga oid ekskursiya marshrutlarini yig‗a bilishi va yangi

ekskursiya marshrutini tayyorlay bilish;

---

---

163



eksursiyaning metodlarini (texnologik karta, marshrutlar sxemasi,

ekskursiyaning dasturi, eksursiyani o‗tkazish metodlari va boshqalar) Yaxshi
bilishi va amalda erkinlik bilan qo‗llay olishi;


ekskursiyaning o‗tishi davomida yangi metodlarni qo‗llay bilish;



ekskursiyaning yo‗l-yo‗lakay yangi axborotlarini tayyorlay olishi;



ekskursiya davomida ko‗rgazmali qurollar bilan ishlay olishi, ularni

ularni tayyorlab qo‗yishi;


ekskursiyachilarni (guruhlarni) boshqara bilishi;



ekskursiyalarni reklama qila bilish.

10.1-jadval