O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

Ekologik turizmning iqtisodiyotni rivojlantirishdagi o„rni 
Qayd qilingan vazifalarni bajarishda quyidagi ekoturistik tamoyillarni ya‘ni
ekologik munosabatlarni turizm orqali tartibga solishga yo‗naltirilgan qoidalarga
qattiq, ma‘suliyat bilan rioya qilish talab qilinadi:


ekoturizmda tabiatni muhofaza qilish va barqaror rivojlanish

masalalarining ustivorligi;


ekoturizmning tarixiy, madaniy va boshqa turizm turlari bilan

bog‗langanligi;


turizm va servis sohasi yo‗nalishidagi barcha ta‘lim muassasalarida

ekoturistik o‗quv kiritilishining maqsadga muvofiqligi;


mahalliy aholining ekologik ongi va madaniyatini o‗stirishda

ekoturizmni jalb qilish zaruriyati;

---

---

210



tabiatdan oqilona foydalanish va tabiatni muhofaza qilishning

mazmunini ekoturistik marshrutlarda aks ettirish;


davlat, jamiyat, mahalliy boshqaruv idoralarining ekologik turizmdan

manfaatdorligi;


ekoturizmda ekologik ijtimoiy-iqtisodiy manfaatdorlikning yagonaligi;



ekoturizmda milliy g‗urur va iftixorni shakllantirishning zarurligi.

Qayd qilingan tamoyillarning bajarilishi O‗zbekistonda ekologik turizmni
jadal rivojlantirishning asoslarini ta‘minlaydi.

14.4.Ekologik turizmni rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalari 
Ekoturizmni rivojlantirish bo‗yicha «O‗zbekistonda ekologik turizmni
rivojlantirish Konsepsiyasi» qabul qilingan. Ushbu konsepsiyaning 1.4. bandida –
ekoturizmning ijtimoiy-iqtisodiy masalalari yechimini topishi lozim bo‗lgan
dolzarb masalalari qayd qilingan. Ular quyidagilar:


ekoturizm ob‘ektlarida aholini ish bilan ta‘minlash, ijtimoiy muhofaza

qilish muammolarini hal qilish;


ekoturizm qadamjoylarida kichik va o‗rta biznesni rivojlantirish orqali

qo‗shimcha ish o‗rinlarini yaratish, turistik infratuzilmalarni hosil qilish;


ekoturizmning jahon talablariga javob beraoladigan moddiy – texnik,

axborot–tahliliy bazasini yaratish xizmat ko‗rsatish va servis sohasini
rivojlantirish;


ekoturizm maskanlarini elektr energiyasi va issiq suv bilan ta‘minlash

maqsadida ekologik toza, qayta tiklanuvchi muqobil energiya qurilmalari
yordamida foydalanishni keng yo‗lga qo‗yish.
G‗arb mamlakatlarida ekoturizmga iqtisodiy soha jihatidan qaraladi, chunki
chet ellarda jadal sura‘tlar bilan rivojlanib borayotgan ekoturizm iqtisodiy foyda
keltiruvchi turizmning eng istiqbolli turlaridan biri hisoblanadi. Ekspertlarning
ta‘kidlashlariga binoan, ekoturistlar ko‗pincha o‗rta yoki o‗rtadan yuqori
sarmoyaga ega bo‗lgan, har tomonlama ta‘minlangan sayohatchilardan iborat.

---

---

211

Sayyoramizda inson faoliyati tegmagan yovvoyi tabiat juda kam qolganligi
sababli, odatda bunday hududlarga sayohat qilish cheklangan, hamda ularga
sayyohat qilish ham sezilarli darajada qimmat bo‗ladi. Shu sababli, ekoturizmda
turizmning boshqa turlaridan tushgan daromadlardan bir necha marotaba ko‗pdir.
Hozirgi kunda ekoturizm «Jahon sayohat va turizm kengashi» (WTTC) va
Butunjahon turizm tashkiloti (BTT) ma‘lumotlariga ko‗ra, jadal sur‘atlar bilan
rivojlanib borayotgan turistik industriyalardan biri hisoblanadi.
Masalan, Kanada davlatida yovvoyi tabiatga sayohat, turizmning umumiy
hajmi ichki turizmdan tushgan daromadning 25 % ini tashkil etadi. Kanada
hukumati, faqatgina ekoturizmdan tushgan soliq hisobidan har yili 1,7 mlrd.
AQSH dollarida foyda oladi. Bu esa, hukumat tomonidan yovvoyi tabiatni
muhofaza qilish dasturiga ajratilgan mablag‗dan (300 mln. dollar) 5 baravar
ko‗pdir. Demak, ekoturizm tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini amalga oshirishga
katta iqtisodiy hissa qo‗shadi, hamda bunday tadbirlarni to‗la-to‗kis o‗tkazishga
katta moliyaviy ko‗mak ham berishi mumkin.
BMT va BTT tashkilotlarining ma‘lumotlari bo‗yicha, oxirgi 20 yil ichida
endi rivojlanib borayotgan mamlakatlarda ekoturistlar soni ko‗payib va undan
olinadigan daromadlar yildan-yilga o‗sib bormoqda. Masalan, har yili
ekoturizmdan Keniya – 1,4 mlrd. Nepal – 1,5 mlrd. AQSH dollarida daromad
oladilar. Qayd qilish lozimki, ushbu mamlakatlarning ekoturizmdan olgan
daromadi davlat yalpi ichki mahsulotining 60 % iga teng.