O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

11
-
MAVZU. Gid-ekskursiya xizmatlarini amalga oshirish jarayonlari

Reja: 
1.

Turistik-ekskursiya xizmatlarining asoslari.

2.

Gid-ekskursiyachi xizmatlarining mohiyati va tasnifi.

3.

Ekskursiya metodikalari. Gid-ekskursiyachi xizmati. Gid-ekskursiyachining

vazifalari.
Gid-ekskursiyachilik
kasbining
shakllanishi.
Gid-
ekskursiyachining nutq madaniyati.
4.

Turistik-ekskursiya xizmatlarining asoslari va huquqiy me‘yorlari.

5.

Gid-ekskursiyachiga qo‗yiladigan talablar.

6.

Ekskursiya xizmatlarida gid-ekskursiyachi faoliyatini baholash metodikalari.

11.1.Turistik-ekskursiya xizmatlarining asoslari. 
Turistik xizmatlar tarkibiga ekskursiyalar, poxodlar ham kiradi. O‗zbekiston
Respublikasining "Turizm to‗g‗risida"gi qonunida: "ekskursiya faoliyati - turistik
faoliyatning tarixiy yodgorliklar, diqqatga sazovor joylar va boshqa ob‘yektlar
bilan tanishtirish maqsadida oldindan tuzilgan yo‗nalishlar bo‗yicha ekskursiya
yetakchisi (gid) hamrohligidagi 24 soatdan oshmaydigan ekskursiyalarni tashkil
etishga doir qismi",- deyilgan.
29

Gid haqida esa: "gid (ekskursiya yetakchisi) - tur qatnashchilariga turistik

xizmatlar ko‗rsatish shartnomasi doirasida ekskursiya - axborot, tashkiliy
yo‗sindagi xizmatlar va malakali yordam ko‗rsatuvchi jismoniy shaxs",-deyiladi.

29

O‗zbekiston Respublikasining ―Turizm to‗g‗risidagi‖ qonuni. Xalq so‗zi / 1999 yil 20 avgust.

---

---

156

Ekskursiya (excursion) - turistga va ekskursant (bir kunlik ziyoratchi)ga taklif
qilinishi mumkin. Ekskursiya turistik xizmat bo‗lib, turistning estetik, ruhiy,
boxabarlik va boshqa qiziquvchanlik ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi.
Ekskursiya mobaynida qatnashuvchilar olamni anglash, tabiat mo‗jizalarini, tarixiy
obidalarini ko‗rishi, shahar va bog‗larda bo‗lish imkoniyatiga ega bo‗ladilar.
Birinchi Rossiya ekskursiya olib boruvchisi Pyotr I hisoblanadi. U xorijlik
mehmonlarni Sankt-Peterburg bo‗ylab olib yurib, qurilishlarni ko‗rsatar va
o‗zining muvaffaqiyatlari bilan maqtanishni yoqtirar edi. Ekskursiyaning o‗ziga
xos shartlari ham bor: tematika (mavzu), rejalashtirilgan yo‗nalish (marshrut),
ma‘lum muddatga oldindan tayyorlangan matn va tabiiyki, ishtirokchilarning,
ya‘ni ekskursantlarning bo‗lishi. Ekskursiyaning funksional ahamiyati - dam olish
va madaniy saviyaning oshishi, muloqot. Ko‗ngil ochishning uslublari va xillari
chegarasiz darajada ko‗p, negaki ular tashkilotchilarning fantaziyalariga bog‗liq‗.
Ko‗ngil ochish mashg‗ulotlarining 110 ga yaqin eng mashhur va ko‗zga ko‗ringan
turlari mavjud. Texnika rivojlanishi va o‗yingohlarning tashkilotchilari fantaziyasi
bilan yangidan - yangi dam olish imkoniyatlari ko‗paymoqda.
Har kimning ta‘bi xar hil, ba‘zi bir turistlar Parijdagi tarixiy muzey eksponatlarini
ko‗rish uchun Luvrni ko‗rishni xoxlasa, ko‗pchiligi ―Yevro Disney‖ - Uolt
Disneyning kashfiyotlarini tomosha qilishni yoqtiradi. Juda ko‗p markazlar,
hiyobonlar atraksionlar bilan to‗la. Bular, arg‘imchoqlar, qiyshiq oynalarning
kulgu xonalari, uchish joylari. Misol uchun, Disney bog‘ining tematik davomi
bo‗lgan kosmik uchishlarni boshqarish pulti shaklida jihozlangan bolalarning
elektron o‗yinlari uchun butun bir zalni ajratilgan "Disney Magik" Amerikada esa
otlarda yurish, har xil fantastik, mexanik va elektron ko‗rinishdagi tomoshalardir.
Hozirgi kunda yuqori darajaga erishgan kruiz, ―Disney Magik‖ kruiz laynerini
keltirish mumkin. Atraksionlar tizimida bolalarning avtomat o‗yinlari katta o‗rin
tutadi, kattalar uchun esa yanada jiddiyroq o‗yin sanoatining yangi kategoriyasiga
oid ko‗ngil ochish mashg‗ulotlari ma‘quldir. Ular billiard, karta, ruletka va
boshqalardir.

---

---

157

O‗yin biznesi ko‗ngil ochish tizimida alohida o‗rin tutadi. Las-Vegas dunyoda
o‗yinlar biznesining poytaxti hisoblanadi. Cho‗l o‗rtasidagi kichkina shaharcha yer
yuzini o‗zining o‗yingohlari bilan lol qoldirgan. Aynan, Las-Vegasda dunyoning
eng katta 13 ta mehmonxonasi qurilgan. O‗yin zallari bir vaqtning o‗zida 1000 ta
stolni o‗z bag‗riga oladi, minglab turistlar bu yerda o‗z omadlarini sinab ko‗rishga
kelishadi.