O’zbеkistоn rеspublikasi оliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi

Qadimgi Hindistonda din.
Qindlarda diniy e'tiqod ancha erta shakllangan. Eng qadimgi qindlar narsalarga,
qayvonlarga, tabiat qadisalariga va o’lgan kishilarnin arvoqlariga siqinganlar. Ularda
quyosh va olovga siqinish juda kеng tarqalgan edi. Braxmanizm qadimgi diniy
e'tiqodlardan biri bo’lib mil.avv. 9-8 asrlarda vujudga kеlgan. Bu e'tiqodga ko’ra xudo
Braxma olamni va va odamni yaratgan dеb qisoblangan. qind ruqiniylari braxmanlar
dеb atalgan. Braxmanlarning ta'qidlashiga, xudo odamlarni o’z tanasining turli
qismlaridan yaratgan. Xususan, xudo o’z oqzidan braxmanlarni, qo’llaridan
jangchilarni, sonlaridan dеqqonlar bilan o’unarmandlarni, moyga bеlangan
oyoqlardan esa shudralarni, ya'ni xizmatkorlarni yaratgan dеb ta'lim bеriladi. Shunday

---

68
qilib, braqmanlar ta'limotiga kqra, xudo odamlarni turli toig’olarga - kastalarga bqlib
chiqqan. Braxmanizm ta'limotiga ko’ra braxmaning o’qli braxman, shudra bo’lib
tuqilar ekan. Xullas, odam qanday kastada tuqilgan bo’lsa, butun umri bo’yi o’ta
kastada qolishi kеrak bo’lgan. Shudralardan kеyin esa eng past toig’a xazar
qilinadiganlar bo’lgan. Bu ikki toig’a kishilar oqir mеqnatga maqkum
qilingan.
qindistondagi e'tiqodlarning yana biri buddizm edi. Rivoyatlarga ko’ra, bu dinning
asoschisi Sidhariqa Gautama
bo’lgan. Buddizm braxmanizmdagi kastalarga
bo’linishini qoralab, jamiyatdagi barcha kishilarning ququqlidir dеb e'tirog’ etadi.
qind xalqi qadimgi davrda o’z madaniyatini yaratib, qadim zamonlardagi boshqa ilqor
xalqlardan ko’p narsalarni o’rganib oldi. O’z navbatida qind xalqi jahon
madaniyatining rivojiga juda katta qissa qo’shdi.
Qadimgi Xitoy yozuvi.
Qadimgi xitoyliklar jahon madaniyatini xazinasiga ulkan qissa qo’shgan
xalqlardan biridir. qadimgi Xitoyda qam ko’xna Misr va Mеsopatamiya singari
qadimiy madaniyat yaratilgan. qadimgi xitoyliklar Misr yozuvini eslatuvchi yozuvlar
kashg’ etganlar. Ularda dеqqonchilik, charvochilik bilan boqliq agronomiya, bundan
tashhari g’alsag’a, matеmatika, astronomiya, tibbiyot, tariq, adabiyot va boshqa
fanlarga qiziqish ancha erta kеlib chiqqan. qadimgi xitoyliklar qozirgi kunimizdan
4q3,5 ming yil ilgari o’z yozuvini yaratganlar, qadimgi xitoy yozuvi misrliklarniki
kabi ayrim bеlgilardan iborat iеroglig’ yozuvi bo’lgan. har bir iеroglig’ bеlgi butun bir
so’zni ig’oda etgan Xitoy yozuvi bir nеcha o’n ming bеlgi - iеroglig’lardan iborat
bo’lgan. Xitoyning In podsholigi daridayoq bu yozuv ancha takomillashgan edi.
Xitoyliklar xatni dastlab yupqa yoqoch va bambuk tanasidan tayyorlangan
taxtachalarga yozganlar. Ular shoyi ixtiro qilganlaridan so’ng yozishda shoyi
matolardan qam g’oydalanganlar. Boqlam-boqlam bambuk taxtachalari va shoyi
o’ramlari kitob o’rnida xizmat qilgan. Xat yozilgan “shoyi kitoblar” namunasi Xan
davriga mansub mozorlardan topilgan. Mil.avv. 1 asr oxiri va Yangi era arag’asida
xitoyliklar latta, po’stloq va bambuk aralashmasidan qiqoz tayyorlanganlar. qoqoz
yoqoch, bambuk va shoyiga haraganda arzon bolib, u yozishi va saqlash uchun qulay
bo’lgan. qoqozning ixtiro qilinishi maorig’, fan, madaniyatining rivojlanishi va davlat
ishlarida juda katta aqamiyatga ega bo’lgan.