O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus

CHiqish, %
Reaksiya vaqti, s

Nazorat savollari

1. Ammoniyli fosfatlar deb nimaga aytiladi?
2. Nima uchun monoammoniy fosfatdan ko‘proq foydalanamiz?
3. Monoammoniy fosfatni gigroskopik xususiyatini ayting?
4. Monoammoniy fosfat necha xil markada ishlab chiqariladi?
5. Monoammoniyli fosfat yana qanday maqsadlarda ishlatiladi?
LABORATORIYA ISHI № 5
MAVZU: AZOTLI O'G'ITLARDAGI AZOTNING MIQDORINI FORMAL'DEGID USULI BILAN ANIQLASH
MOCHEVINA TARIKBIDAGI AZOT ( N₂ )
MIQDORINI ANIQLASH


Ishdan maqsad: tajriba natijasida amid holidagi azotni sulpfat kislota bilan ammiak azotigacha minerallash, hamda formalpdegid bilan o‘zaro taosirlashtirib (hosil bo‘lgan) ajralib chiqqan kislotani mu’itini pH=9,6 ga teng bo‘lgan aralash indikatorlar ishtirokida natriy gidrooksidi yordamida titrlashdan iborat.
Kerakli qurilmalar, reaktivlar va eritmalar: VLR = 200 turidagi laboratoriya tarozisi; G=2 - 210 GOST bo‘yicha tarozi toshlari; sekundomer yoki qum soati; GOST bo‘yicha (3)-5-2, (3)-50-2 silindrlar; kolbalar Kn-2-250-34/40 TXS GOST bo‘yicha; GOST 25336 bo‘yicha tomizgichlar; GOST 20292 bo‘yicha (3)-2-50 byuretka; elektr plitka yoki kolba qizdirgich; GOST 9147 bo‘yicha shpatel yoki qoshiq; GOST 25336 bo‘yicha V-36-80 XS voronka; GOST 4328 bo‘yicha NaOH, eritma konsentratsiyasi NaOH = 5 molp/dm³, NaOH = 1 molp/dm³ va NaOH = 0,1 molp/dm³. Eritmalar konsentratsiyasi 1 va 0,1 molp/dm³ GOST 25794,1 bo‘yicha; GOST 4204 bo‘yicha konsentrlangan sulpfat kislota va eritma konsentratsiyasi H₂SO₄=0,5 molp/dm³. Indikatorlar: GOST 4929,1 bo‘yicha tayyorlanadi (metil qizil, fenolftalin). Temolftalein indikatori; quyidagicha tayyorlanadi:100 sm³ etil spirtida 0,5 g fenolftaleinda, 0,5 g tilolftalein eritiladi. GOST 1625 bo‘yicha texnik farmalin (25% li og‘irlik qism eritma); qo‘llashdan oldin fenolftalinda kuchsiz pushti ranggacha neytrallanadi. GOST 18300 bo‘yicha rektifikasiyalangan etil spirti. GOST 6709 bo‘yicha distirlangan suv.
Nazariy qism
Karbamid ishlab chiqarish usuli va texnologiyasi 1868 yilda A. Bazarov tomonidan ishlab chiqilgan. Bu usul gaz holidagi ammiak va uglerod (VI) – oksidining qaytar reaksiyasidan iborat. Jarayon ikki bosqichda boradi:

Birinchi bosqichda ammoniy karbomat hosil bo‘ladi:

2NH₃ + CO₂ = NH₄COONH₂ + Q
Ikkinchi bosqichda karbamid hosil bo‘ladi:

NH₄COONH₂ = NH₂CONH₂ + H₂O
Karbamid (NH₂)₂CO - azotli o‘g‘itlar ichida eng ko‘p miqdorda azot elementini tutadi. Tarkibida 46 – 46,5% azot bor. Karbamidning texnik nomi mochevina bo‘lib u toza holda rangsiz ‘idsiz oq kristall bo‘ladi. Uning 25⁰S haroratdagi zichligi 1330 kg/m³ , 132,7 ⁰S da eriydi. Texnik ma’sulot oq yoki sarg‘ish kristall bo‘ladi. Atmosfera bosimida suyuqlanish haroratigacha qizdirilsa karbamid parchalanadi. Bunda ammiak ajraladi.

Bu jarayonda avval ammoniy sianit so‘ngra ammiak va sianit kislotasi hosil bo‘ladi: