Oʻzbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

«Mikrokreditbank» ATB Chiroqchi filiali raxbari:  Islomov V.B. ______
(ismi-sharifi) (imzo) (muhr o‘rni)

9. 
   Amaliyot obyektining asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarini tahlil qilish
   

Bank asosiy va qo‘shimcha faoliyat daromadlaridan tashqari, boshqa daromadlar kategoriyasiga kiruvchi boshqa daromadlar ham oshishi mum- kin. Ular:

• 
  jarima, penyalar, mijozlardan olinadigan jarimalar,
  
• 
  ortiqcha tushumlarning kassaga tushushi;
  
• 
  zaxira summasini qayta tiklash;
  
• 
  hisobot yilida tushgan yoki aniqlangan o‘tgan yilgi daromadlar;
  
• 
  daromadga soliq ortiqcha to‘laganligi uchun budjetdan mablag‘ qayta- rish va boshqalar.
  

Bu daromadlar mohiyatan tasodifiy yoki bankning hisobot davrida «Ish- lab topilmagan» daromadlari hisoblanadi. Ular odatda kelasi davrga daromad rejasi tuzilganda hisobga olinmaydi.

Bank daromadlari turlari

Bank faoliyati turlari	Daromad turlari
1	2
Ssuda operatsiyasi	kredit berganlik uchun foiz veksellar bo‘yicha foizli daromad o‘tgan yilgi kredit operatsiyalari bo‘yicha daromad
Diskont operatsiyasi	faktoring va forfeyting operatsiyalari bo‘yicha diskont daromad
Qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiya	uzoq muddatli majburiyatlarga qo‘yilmalardan daromad qimmatli qog‘ozlarni qayta sotishdan daromad qimmatli qog‘ozlar bilan bo‘ladigan operatsiyalardan olinadigan boshqa daromadlar

Kafillik faoliyati	berilgan kafolatlar bo‘yicha olingan komissiyalar
Depozit operatsiyalari va mijoz topshirig‘i bo‘yicha operatsiyalar	kassa operatsiyasi; inkassatsiya operatsiyasi; hisob-kitob operatsiyalaridan olinadigan komissiya
Valyuta operatsiyasi	chet el valyutasida bo‘lgan operatsiya bo‘yicha daromad forvard, fyuchers, svop, optsion operatsiyalarini o‘tkazishdan daromadlar
Bank faoliyatining boshqa yo‘nalishi	mulkni ijaraga berishdan daromad lizing operatsiyalaridan daromad axborot xizmatlaridan daromad jarima, penyalar va boshqalar

Tijorat banklari daromadlarini tahlil qilishda dastavval ularning tarkibi va dinamikasi o‘rganiladi.
Bu o‘z navbatida bank daromadlariga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash im- koniyatini beradi. Ushbu holat o‘z navbatida yuqori daromad keltiruvchi xizmat- larini yanada kengaytirish lozimligini aniqlash imkoniyatlarini ham beradi.
Bankning daromadliligi, birinchi navbatda, xarajatlarini kamaytirishga bog‘liq. Bank ishi texnologiyasidagi muvaffaqiyatlar joriy xarajatlarni ka- maytirishga imkon beradi.
Xarajat – bu pul vositasini ishlab chiqarish (bank) va noishlab chiqarish (nobank) faoliyatlariga ishlatish (xarajat qilish) tushuniladi.
Odatda, bank xarajatlarini quyidagicha tasniflanadi:

1. 
   Operatsion xarajatlar:
   
   1. 
      foizli xarajatlar
      
   2. 
      komission xarajatlar
      
   3. 
      moliya bozoridagi operatsiyalar bo‘yicha xarajatlar
      
   4. 
      boshqa operatsion xarajatlar.
      
   5. 
      Bank faoliyatini funksionallashtirishni ta’minlashi bo‘yicha xara- jatlar.
      
   6. 
      Boshqa xarajatlar
      

Bank operatsiyalarni bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar operatsion xarajatlar deyiladi. Ularni to‘g‘ri yoki o‘zgaruvchan xarajatlar deyish mum- kin. Chunki, xarajatning kattaligi bank amalga oshirgan operatsiya hajmiga to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liq bo‘ladi.
Bank majburiyatlari strukturasida bu mablag‘lar ulushi qancha ko‘p bo‘lsa, foizli xarajatlar shuncha kam bo‘ladi va natijada bank foydasi ko‘payadi.
Bevosita aniq bank operatsiyalari bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa xarajatlar: oborotdan har xil soliqlar (Masalan: chet el valyutasini sotib olishga soliqlar), mijozlar to‘lovlari bo‘yicha pochta va telegraf xarajatlar va boshqalar. Bu xarajatlari boshqa operatsion xarajatlar deyishadi.
Bank faoliyatini ta’minlash bo‘yicha xarajatlar tarkibiga quyidagilarni kiritish mumkin:
Personalga xarajatlar (ish haqi, premiya, moddiy yordam, xodimlarga har xil imtiyozlar berish, komandirovka xarajatlari, personalni izlash va o‘qitish bo‘yicha xarajatlar, mehnatni muhofazalash xarajatlari va boshqalar);
Bino va inshootlarga xarajatlar (ijara, amortizatsiya, binolar remonti va ekspluatatsiyasi, kommunal to‘lovlar, yer solig‘i, mol-mulk solig‘i, binoni qo‘riqlashga xarajatlar va boshqalar);
Ish joyini asbob-anjomlar bilan ta’minlashga xarajatlar (sotib olish, remont, bank uskunalarini xizmati va asranganligi: kompyuter, mebel, qo‘riq signalizatsiya, seyf, hisob mashinalari, valyuta detektorlari va boshqalar);
Reklamaga xarajatlar;
Bank faoliyatini informatsion ta’minlashga xarajatlar (vaqti-vaqti bi- lan bo‘lib turadigan nashrlar, maxsus adabiyotlarni sotib olish va yozilish, informatsion mahsulotlar va tashqi agentlar xizmatiga to‘lovlar, marketing izlanishlariga xarajatlar);
Aloqa va telekommunikatsiyaga xarajatlar (aloqa kanallarini o‘tkazish va ijarasi, telefon va Internet xizmatiga to‘lovlar va boshqalar);