O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov. M. S. Saidova

6.11-rasm. Gorizontal konvertor 
1-bug‘oz ; 2-pechninh ustki qavati ; 3-havo purkagich ; 4-furma 
Qora misni konvertirlash natijasida asosan uchta mahsulot olinadi: 
1) xomaki mis; 
2) temir, nikel, qo‗rg‗oshin, ruh, surma va misni ma‘lumot qismi o‗tgan 
konverter shlaki; 
3) ruh, qo‗rg‗oshin, qalay va boshqa bir qancha metallarni oksidlangan 
birikmalarini tashkil topgan.
Qora mis va mis tarkibli temir-tersaklarini qayta ishlash 40-60 tonna sig‗imli 
gorizontal konverterlarda olib boriladi (6.5-jadval). Bu konverterlarga solinadigan 
va hosil bo‗ladigan mahsulotlarni kimyoviy tarkibi 6.6-jadvalda keltirilgan. 

---

170 
6.6-jadval. 
Qora mis va mis tarkibli temir-tersaklarini qayta ishlash uchun 
ishlatiladigan konverterlarning xarakteristikasi 
Ko‗rsatkichlar 
Konvertor 
№1 
Konvertor 
№2 
Konvertor 
№3 
Konverter o‗lchamlari, mm 
3050x7875 3660x6850 3660x8100 
Og‗zining o‗lchamlari, mm 
2300x1700 2300x1700 2650x1900 
Furmalarning miqdori, dona 
36 
36 
39 
Furmaning diametri, mm 
44 
44 
44 
Furma maydonining kesimi, sm
2
547 
547 
593 
Puflanib yuboriladigan havoning 
sarfi, m
3
/(min 

sm
2
) 
0,6-1,0 
0,6-1,0 
0,6-1,0 
Qora mis bo‗yicha sig‗imi, t 
40 
45 
60 
 
6.7-jadval. 
Konvertirlashga solingan qora misni va hosil bo‘ladigan mahsulotlarni 
kimyoviy tarkibi, % 
Mahsulotlar 
Cu 
Zn 
Pb 
Sn 
Fe 
SiO
2 
Al
2
O
3 
Qora mis 
80-87 
2-6 
1-2 
0,7-1,8 
2-4 
- 
- 
Xomaki mis 97-98,5 0,02 0,3-0,5 0,05-0,12 
0,01 
- 
- 
Konvertor 
shlaki 
12-20 
6-12 
2-4 
1,5-4,5 
20-30 
10-20 
8-10 
Dag‗al chang 0,6–1,0 59-68 
6-8 
1,0-1,2 1,0-1,2 
- 
- 
 
Konverterlarni futerovkalash uchun xromomagnezitli, magnezitli-xromitli 
olovbardosh g‗ishtlar ishlatiladi. Bunday g‗ishtlarni 40 tonnali konverterlarni 
futerovkalashga sarfi 85 tonna atrofida bo‗ladi. Konverter futerovkasini qalinligi 
380-460 mm ni, furma atrofida 540 mm gacha bo‗ladi. 
O‗zbekiston sharoitida yig‗ilgan mis tarkibli temir-tersaklar va chiqindilar 

---

171 
Olmaliq tog‗-metallurgiya kombinatining mis eritish zavodida joylashgan 
konverterga solinib, qayta eritish mumkin (6.12-rasm).