O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti b. M. Ochilova axloq falsafasi
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tasavvuf axloq unsurlari
- Shaxs ijobiy hislatlari Tarbiyachining o‘zi ibrat bo‘lishi Abdurauf Fitratning axloqiy tarbiya tizimi
- I.A. Karimovning komil insonga ta’rifi
- o‘zini anglash bo‘lgan muno- - O‘z
|
1.
Marifatli; 2. Qonunlarga rioya etuvchi; 3. O‘tkir mulohazali; 4. E’tiqodli; 5. Foydali ishlarga berilgan; 6. Kasb-hunarli – ijodkor; 7. Mexnatsevar; 8. Insonparvar; 9. Vatanparvar; 10. Va’daga vafodor; 11. Sahovatli; 12. Qanoatli. 86 67 Alisher Navoiy komil inson axloqi sifatlari xususida “Talab” – komillik sari qadam “Ma’rifat” – inson sirlaridan voqif bo‘lish “Xayrat” – insoniy fe’l-atvordan zavqlanish “Faqru fano” – komillikka ishtiyoq sezish, hosil qilingan sifatlarni amalda qo‘llash Tavba halol luqma riyozat chekishdan qo‘rqmaslik mehnatsevar bo‘lish rizolik bilan kun o‘tkazish rahmdil bo‘lish shariatga rioya qilish tariqat odobini saqlash hushxulq bo‘lish kamtarin bo‘lish mard bo‘lish sahiy bo‘lish chuchuk tilli bo‘lish vafoli bo‘lish sabrli bo‘lish Tasavvuf axloq unsurlari “Ishq” – o‘z maqsadiga mehr tushunish “Istig‘no” – maqsadni taqdir deb “Tavhid” – maqsadga ishonch 87 68 ahloqiy xislatlari: insonparvarlik, do‘stlik, g‘amxo‘rlik, jonkuyarlik, samimiylik, odamiylik, zukkolik, idroklilik xislatlari: zehnlilik, sog‘lom fikrlilik, donishmandlik, farosatlilik, sezgirlik, savodxonlik daxldorlik xislatlari: vatanparvarlik, xalqparvarlik, oilaparvarlik, millatni sevish va ulug‘lash, milliy madaniy qadriyatlarni ezozlash va asrash, milliy g‘oya va o‘zlikni anglash, tarixiy xotiraga ega bo‘lish, burch va masuliyatlilik. sobitlilik xislatlari: faollik, qat’iyatlilik, tezkorlik ishbilarmonlilik xislatlari: ishchanlik, tirishqoqlik Shaxs ijobiy hislatlari Tarbiyachining o‘zi ibrat bo‘lishi Abdurauf Fitratning axloqiy tarbiya tizimi Bolaga hikoyatlar vositasida axloq qoidalarini shakllantirish Yomonlarning yomonligini ko‘rsatib, yaxshilarning yaxshiligini uqtirib borishda ijtimoiy tuzum va muhitni hisobga olish 88 69 I.A. Karimovning komil insonga ta’rifi “Komil inson deganda biz, avvalo, ongi yuksak, mustaqil fikrlay oladigan, hulq- atvori bilan o‘zgalarga ibrat bo‘ladigan bilimli, marifatli kishilarni tushunamiz”. (Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. T:. O‘zbekiston, 1999, - B.134) Ta’rifning uch jihati: Erkin tafakkurlay olish, o‘z mustaqil fikriga ega bo‘lish. Ushbu jihat kishilarni har qanday qaramlikdan saqlaydi. O‘z hulq- atvori bilan o‘zgalarga ibrat bo‘la olish. Oilaga, jamo- atchilikka, ishga sabatda o‘zgalarga ibrat bo‘lish. Bilimli va marifatli bo‘lish. Bilim va axloqning uyg‘unlashuvi ma’rifatni vujudga keltiradi. Bilish funksiyasi – insonning o‘z-o‘zini bilishi, o‘z-o‘zini tushunishi, o‘z-o‘zini kuzatishi Baholash funksiyasi – o‘z-o‘zini anglash jarayonida inson o‘z-o‘zini baholaydi. Maqsadga yo‘naltirish funksiyasi – inson o‘z-o‘zini anglash natijasida o‘z imkoniyatlarini anglab boradi va o‘z o‘zini takomillashtirishga o‘z faoliyatini yo‘naltiradi o‘zini anglash bo‘lgan muno- - O‘z - 89 MUSTAQIL ISHLASH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 1. Muayyan kishining xulqi nimalarda namoyon bo‘ladi? 2. Xalq og‘zaki ijodida axloq mazmuni nimalardan ibo- rat? 3. “Axloq” tushunchasi Avestoda nimani bildirgan? 4. Zardushtning:“Besh narsaga bog‘langanman, besh narsadan chekinganman”,- degan fikridagi “bog‘langan” va “chekingan” narsalarni ayting. 5. Abu Nasr Forobiy boshliq, rahbarning o‘n uchta tabiiy va ma’naviy sifatlari xususida to‘xtaladi. Ularni ayting. 6. Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilik” asaridagi Ugdul- mish obrazida qanday axloqiy fazilatlar uyg‘unlashgan? 7. Buyuk alloma Ibn Sino insondagi ortiqcha ziyon keltiruvchi xulq-atvor va sifatlarni qaysi jonivorga o‘xshatadi? Nega? 8. Tassavvufiy axloqiy qadriyatlar tizimida qanday g‘oyalar asosiy o‘rin olgan? 9. Bahouddin Naqshband axloqiy qarashlarining hozirgi kunda qanday ahamiyati bor? 10. Abdulla Qodiriyning “O‘tkan kunlar”asaridagi obrazlar o‘rtasidagi axloqlilik munosabatlari yoriting. 11. “Turkiy Guliston yoxud axloq” kitobining muallifi kim? Bu kitobda qanday axloqiy kategoriyalarga ta’rif berilgan? 12. Axloq nima? U allomalar tomonidan qanday ta’riflangan? 13. Axloqiy tuyg‘u nima? 14. Axloqiy munosabat deganda nimani tushunasiz? 15. Kishining axloqiy qiyofasi bilan bog‘liq qadriyatlarni ayting? 16. Axloqiy ong va dunyoqarashning o‘ziga xos xususiya- tini ayting. 17. Qanoat tushunchasining mazmun-mohiyatini ayting. 18. Futuvvat nima? 19. Nima uchun or-nomus, hayo, andisha kabilar o‘zbek xalqida e’zozlanadi? 90 20. Qanday umuminsoniy axloqiy qoidalarni bilasiz? 21. Libosdagi axloq talablarini ayting. 22. To‘laqonli shaxsning xususiyatlarini ayting. Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|