O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika insituti pedagogika psixologiya fakul’teti maxsus pedagogika kafedrasi,,logopedik ritmika’’fanidan kurs ishi

"O'simliklar urug'lari"

"Mozaika"

"Teatr Bi-Ba-Bo"

Yo'nalish ,,Harakat terapiyasi’’ bu birinchi navbatda, logotip ritmi. Fonetik ritmika usulini logoritmika uchun asos qilib olaman - bu turli xil harakatlar bajariladigan motor mashqlari tizimi (tanasi, boshi, qo'llari, oyoqlari) maxsus nutq materialining talaffuzi bilan birlashtirilgan. Logotip ritmiga men sog'lomlashtiruvchi yo'nalishga ega elementlarni kiritaman: oyna oldida artikulyatsion harakatlar, eng oddiy massaj texnikasi, barmoq o'yinlari, nafas olish mashqlari, tovushlarni, so'zlarni, qisqa qofiyalarni kuylash. Sinfda ishlatiladigan nutq materiallari leksik jihatdan mavjud. Nutqni o'rgatish uchun men tasviriy material, jumboqlardan foydalanaman. Aniq diksiyani tiklashga men nafas oladigan, vokal va artikulyatsiya mashqlari yordam beradi. Buning uchun qo'llanmalar mavjud: somonlar, qog'oz shamlar, bayroqlar, plastik butilkalar, chiziqlar, ko'rinmas narsalar.
Kinesiterapiya bo'yicha tizimli ish natijalari quyidagi natijalar hisoblanadi:

• 
  Massaj, barmoq o'yinlari, logotip-ritmik mashqlar kartotekasini yaratdi
  
• 
  Vazifalar uyda beriladi
  
• 
  Iso-studiya "Aquarelle"
  

Nutqida nuqsoni bo'lgan bolalarni o'qitishning samarali vositasi o'yin texnologiyasi. Faoliyat shakli sifatida o'ynash bilan bolaning aqliy jarayonlari, shaxsiy fazilatlari, aql-idrokining uyg'un rivojlanishiga yordam beradi.
Foydalanish maqsadinutq terapiyasida o'yin texnologiyasimashg'ulotlar uchun motivatsiyani oshirish, tuzatish va rivojlantirish samaradorligini oshirishdan iborat ish , qiziqishni rivojlantirish
Mashg’ulotlar o'yin shaklida o'tkaziladi. Mashg’ulot boshida didaktik vazifa qo'yiladi o'yin shakli. Bolani o'yinga o'ziga xos ta'lim vazifasi emas, balki faol bo'lish, o'yin harakatlarini bajarish, natijalarga erishish, g'alaba qozonish imkoniyati jalb qiladi..
Mashg’ulotlarda musiqadan foydalanish har xil harakatlar maxsus nutq materialining talaffuzi bilan birlashtirilgan motorli mashqlar tizimi. Bu faol terapiya shakli, nutq va nutqdan tashqari aqliy funktsiyalarni ishlab chiqish va to'g'rilash orqali va natijada bolani tashqi va ichki muhit sharoitlariga moslashtirish orqali nutq va u bilan bog'liq buzilishlarni bartaraf etish.
Usulning o'ziga xos xususiyati shundaki, nutq materiali motor vazifalariga kiritilgan, uning sifati nutq terapiyasi ritmlari bilan ishlashga mo'ljallangan. Bolalardagi muntazam logoritmik mashqlar ta'siri ostida yurak-qon tomir, nafas olish, motor, sezgi, nutq-motor va boshqa tizimlarning ijobiy qayta qurilishi, shuningdek, hissiy va irodali shaxslik fazilatlari tarbiyalanadi.


Xulosa
Yangi O’zbekistonda yangicha ta’limni tizimi bosqichma bosqich yuqoriga ko’tarilmoqda, bu jarayonda bolani 3yoshdan 6 yoshgacha maktabgacha ta’limga qamrab olish, bolalarni har tomonlama sog’lom, bilimli, bo’lishda eng avvalo ravon nuqt muxim axamiyatga ega. Nutq kamchiligiga ega bolalarni har tomonlama psixologik va pedagogik jihatdan yondashgan holda nutqni rivojlantirishda logoped o’qituvchilardan yuqori maxorat talab etadi. Bu albatta yangi innovatsion texnalogiyalardan foydalanish samarali natija beradi. Prezidentimiz SHavkat Mirziyoyev tomonidan Inklyuziv ta’limning joriy etilishi bu imkoniyati cheklangan bolalarninmg sog’lom tengdoshlari orasida bir xil sharoitda ta’lim oloshini taminlash , ta’limda tenglik bo’lish , barcha bolalar birgalikda ta’lim olishi inklyuziv ta’lim deb nomlanadi.
Bugungi kunda zamonaviy ta’lim tiziming asosiy unsurlaridan biri bu zamonaviy yangi innovatsion ta’lim texnalogiyalaridir.Inklyuziv ta’lim bugungi keng joriy etilmoqda.. Tovush talaffuzida kamchiligi bo’lgan bolalarni nuqsonini bartaraf etishda logoped bilan ota-ona hamkorlikda ish yurutganda yuqori natija beriladi.
Respublikamizda ta’lim tizimini isloh etish bo’yicha olib borilayotgan ishlar bir qancha bo’lib , ular yosh avlodning jamiyat rivojiga hissa qo’shishiga xizmat qiladi. Yosh avlodga ilk yoshdan boshlab to’g’ri ta’lim tarbiya berish bu yurtimizning gullab yashnashiga olib keladi. Mamlakatimizda fan - texnika yuksak sur’at bilan rivojlanib borayotgan bir paytda yosh avlod zimmasidagi mas'uliyat ham tobora ortib bormoqda. Bolalarni bog’cha yoshidayoq maktabga tayyorlash maktaabda esa ularni o’qitishning yangi shakllari amalga oshirilmoqda. Harakat va so’z insonning o’zligini namoyish etuvchi asosiy vosita ekan, buning uchun bolaning jismoniy va nutqiy tarbiysiga ilk davrdan boshlab e’tiborni qaratmoq lozim. Bugungi kunda maktabgacha yoshdagi bolalarda ayrim nutq nuqsonlari kuzatilib, ularni bartaraf etish bo’yicha logopedik ishlar tashkil etilgan.
Hozirgi kunda ekalogiyaning doimiy yomonlashishi oqibatida turli xil infeksion va surunkali kasalliklarning tarqalishi shu jumladan nutq nuqsonlarining kelib chiqishini ham tezlashtrmoqda. Nutq kamchiliklarining kelib chiqish sabablarini oilada har bir ota-ona , maktabgacha tarbiya muassasalarida tarbiyachilar, maktabda esa o’qituvchilar bilishlari zarur. Chunki nutq kishilarning til vositasi orqali aloqa jarayonining tarixan tarkib topgan formasidir. Nutq rang –barang ifodali tovushlarning majmuasidan iborat. Bu tovushlar oliy nerv sistemasining signallari vositasida nutq organlarining turlicha shakllanishi yoki harakati natijasida paydo bo’ladi. Shuning uchun nutq tovushlarini vujudga keltiruvchi manbalarini , organlar fiziologiyasini, ularning faoliyatini o’rganish, talaffuzdagi nuqsonlarning kelib chiqish sababini aniqlash, to’g’ri va ravon talaffuzini ta’minlovchi omillardan biridir. Nutq bolalarda asta – sekin shakllanadi. Bola o’sib rivojlanib nutqni egallab boradi. Aslida bola nutqining o’sib borishidagi hal qiluvchi bosqish bir yarim yoshdan besh yoshgacha bo’lgan davrga to’g’ri keladi. Bu davrda bolaning nutqi muayyan sur’atda besh yoshdan keyin esa nutq intensive ravishda xilma-xil o’sib boradi. Biroq ayrim bolalarning nutqiy rivojlanishida bir qator kamchiliklar uchraydi va ma’lum bir sababga bog’liq bo’ladi bilan tovush ustida, bo’g’inlarda, so’zlarda, jumlalar bilan ishlaymiz. Bolalardagi nutq nuqsonlarini bartaraf etishda innovatsion texnologiyalarni qo’llash tovush talaffuzida kamchiligi bo’lgan bolalar bilan mashg’ulotlar jarayonida quydagi ish shakillarifan foydalanishimiz zarur:
-fizikaviy mashg’ulotlar, ertalabki gimnastika (an’anaviy,ovoz,nafas olish) mashqlarini bajartirish;
-guruhda va uyda turli xil logoritmik mashqlar;
-jismoniy mashqlar, sport o’yinlari;
-hafta davomidagi nutq o’struvchi mashg’ulotlar
Bolani ravon nutqd gapirishi ularni o’z sog’lom tengdoshlari qatori jamiyatda o’z o’rnini topishlariga yordam berishga esa logoped – defektologlar o’rni kattadir. Olib borilgan kuzatuv va taxlil natijalariga asoslanib maxsus bog’cha va maktablarda logoped – defektologlar ta’lim metodlariga asoslanib yo’lga qo’yilsa muvaffaqiyatli natijalarga erishadilar.
Nutqiy kamchiliklarni korreksiyalash yetakchi faoliyatni hisobga olish bilan birgalikda olib boriladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarda o’yin faoliyati, motorika, sensor soha, lug’at boyligi, fonematik idrok, til qonuniyatlarini egallash bola shaxsini shakllantirish jarayonida olib boriladi.
Maktabgacha ta’lim sohasida yangi texnologiyalardan foydalanish bolani yoshligidan qiziqishlarini kuzatib boorish ularni iqtidorini yuzaga chiqarishga yordam beradi. Bolаgа bir turdаgi tuzilmаlаrdаn foydаlаnmаgаn holdа sо‘zlаrning tо‘g‘ri tаrtibini qо‘llаshni о‘rgаnishdа yordаm berаdigаn mаshqlаrgа аlohidа e’tiborni qаrаtish zаrur.
Muhimi, bolаdа gаp tаrkibi hаqidа vа hаr xil turdаgi gаplаrdа leksikаdаn tо‘g‘ri foydаlаnish hаqidа oddiy tаsаvvurlаr shаkllаnsin. Buning uchun bolаlаrgа gаpdа sо‘zlаrni biriktirishning turli usullаrini, sо‘zlаr о‘rtаsidаgi аyrim mаzmunli vа grаmmаtik bog‘liqliklаrdаn foydаlаnishni hаmdа gаpni intonаsion jihаtdаn rаsmiylаshtirishni о‘rgаtish zаrur.
Bolalar aniq va tushunarli so’zlaydigan, iboralar, so’zlar va har bir tovushni alohida-alohida aniq talaffuz etayotgan, ya'ni yaxshi diksiyaga ega bo’lgan pedagog yordamida ona tilidagi tovushlarni muvaffaqiyatli ravishda o’zlashtiradilar. Ko’pincha pedagoglarning talaffuzi biroz noaniq va tushunarsiz bo’ladi, ular tovushlar va so’zlarni og’izni yetarli darajada ochmasdan talaffuz qiladilar, ayrim tovushlar yutib yuboriladi, undoshlar tushunarsiz talaffuz etiladi.