O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov

15.3. Pedagogik tashxislash asosida o‘qituvchining kasbiy 
rivojlanishini ta’minlash usullari
 
O‘qituvchi pedagogik mahoratini oshirish sohasida olib borilayotgan 
tadqiqotlarda ko‘plab olimlar pedagogik mahoratni rivojlantirish haqida 
fikr bildirishib, bu jarayonning asosiy zahirasi o‘qituvchining o‘z 
faoliyati tahliliga doimiy intilishida (V.I.Zagvyazinskiy, Yu.K.Konar-
jevskiy, Yu.P.Lvova, I.P. Rachenko, L.I.Ruvinskiy, V.P.Simonov, 
V.A.Suxomlinskiy, Ya.S.Turbovskiy, T.I.Shamova va boshqalar); uning 
refleksiv qobiliyatlarini takomillashtirish (A.A.Bizyayeva, V.V.Vetrova, 
N.V.Kuzmina, E.N.Pexota, I.A.Stetsenko va boshqalar); refleksiv pozit-
siyasini (A.V.Xristeva) rivojlantirishning o‘ziga xos pedagogik reflek-
siyasiga bog‘liq bo‘lganligi uchun uni pedagogik fikrlashni shakllantirish 
bilan bog‘lab, shu tariqa (Yu.N.Kulyutkin, G.S.Suxobskaya) o‘qituvchi 
pedagogik 
refleksiyasini 
rivojlantirish 
mumkin 
(B.Z.Vulfov, 
G.M.Kodjaspirova, N.V.Kuzmina, Yu.N.Kulyutkin, I.N.mesyonov, 
S.Yu.Stepanov, G.S.Suxobskaya, N.V.Xarkin, A.V.Xristeva va bosh-
qalar.) deb ta’kidlaydilar.

---

304 
Ko‘pchilik olimlar refleksiyani o‘qituvchi tomonidan o‘zining 
faoliyati va uning natijalarini tahlil qilish va o‘zini baholash jarayonida 
rivojlanishini aytadi va «refleksiyani boshqarish imkoniyati va zaruriyati 
shundan iboratki, o‘qituvchi uzluksiz ta’limning qaysi sohasida faoliyat 
ko‘rsatmasin, o‘zining ongli ravishda ichki ta’sirini (o‘z–o‘zini o‘ylashga 
va fikrlashga majbur qilish) va tashqi ta’sirini, shaxsiy o‘quv jarayonida 
boshqarib qo‘llay oladi» deb ta’kidlaydilar.
Ilmiy adabiyotlar tahlili va kasbiy refleksiyani o‘qituvchi pedagogik 
faoliyatining tarkibiy qismi va uning pedagogik mahoratini rivojlantirish 
asoslari sifatida qarash (15.2. - bo‘lim), shuningdek qayd qiluvchi eks-
periment natijalari kasbiy refleksiyani rivojlantirish usullarini izlash 
zaruriyatini keltirib chiqaradi. Shu sababli kasbiy pedagogik faoliyatning 
turli sohalari bilan shug‘ullangan olimlar tashhis (diagnostika) va 
tashhislash (diagnozlash) mazmuniga yanada batafsil to‘xtalganlar.