181
kerak.”
Ideal notiqlar tinglovchilar qalbiga va his tuyg‘ulariga tez,
chuqur kirib borishi, ularning kayfiyatini, ruhiyatini bilib, shodlik va
sevinch tuyg‘ularini, yoki aksincha, g‘azab va nafratini ta’sirchan nutqi
asosida uyg‘ota olishi lozim.
Sitseron tomonidan ishlab chiqilgan va nazariy hamda amaliy
jihatdan asoslangan notiqlik san’ati haqidagi ma’lumotlarni, tizimlar va
uslublarni rimlik
Kvintilian
(eramizdan avvalgi 35-95 yillar) ma’lum bir
tartibga keltirib, tabaqalashtirib, undan notiqlik san’ati sohasi bo‘yicha
faoliyat ko‘rsatuvchilar unumli foydalanishlari uchun qayta ishlab chi-
qadi. U notiqlik san’atining balandparvoz, asabga teguvchi teatr artist-
lariga xos ovoz ritorikasiga qarshi edi. Kvintilianning fikricha, notiq
tashqi ovoz natijalari bilan emas, balki ilmiy asosga ega bo‘lgan, maz-
munan boy, mukammal va “tiniq” nutq orqali ulkan yutuqlarga erishishi
mumkin. U “Tarbiya haqida” nomli asarida o‘z nazariyalariga asoslanib,
notiqlik san’atini o‘rganish metodikasini yaratdi. Faylasuf olim o‘z
asarida ilk bor notiqlik san’atining ta’lim-tarbiya maskanlarida bolalar
bilimi, ongi va tafakkuriga ijobiy ta’siri haqidagi g‘oyalarini ilgari surdi.
Kvintilian o‘qituvchilar va tarbiyachilarning qizg‘in faoliyat olib
borishlari uchun notiqlik san’atini mukammal o‘rganishga doir o‘zining
metodikasini taqdim etdi. Ushbu metodika notiqlik san’ati tarixida ulkan
ahamiyatga ega va hozirgi davrda ham o‘z qimmatini yo‘qotmagan.
Dostları ilə paylaş: