O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov
O‘qituvchining kasbiy mahoratini rivojlantirishda pedagogik
Yüklə 2,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
15.2. O‘qituvchining kasbiy mahoratini rivojlantirishda pedagogik
refleksiyaning ahamiyati Yu.N.Kulyutkina, Ya.S.Turbovskiy, P.V.Xudominskiy kabi tadqi- qotchi olimlarning fikricha, o‘qituvchining doimiy pedagogik faoliyati, mazmunan refleksiv xususiyatga ega bo‘lib, u barcha refleksiv jarayon- larni qamrab oladi. Qayd etish joizki, hozirgi kungacha pedagogik ref- leksiya tushunchasining mukammal tasnifi mavjud emas. Ehtimol maz- kur hodisani o‘rganish psixologiya, pedagogika, pedagogik psixologiya, falsafa kabi fanlarning o‘zaro aloqadorligida amalga oshirilishi bilan bog‘liq holda hal qilinar. B.Z. Vulfov, V.N.Xarkin kabi olimlar ref- leksiyani – insonning o‘z–o‘zini anglashi…, kasbiy refleksiyani esa – o‘z–o‘zini kasbiy faoliyati davomida anglashi, o‘qituvchi mahoratida pedagogik refleksiyani – pedagogik kasbiy omilkorlikda o‘zini anglashi deb ta’riflaydilar. G.M.Kodjaspirova o‘qituvchining pedagogik faoliyati barcha qirrala- ri bilan refleksiv hodisa bo‘lsa, demak bu pedagogik refleksiya, degan nuqtai nazarni ilgari suradi. Shu munosabat bilan ta’kidlash joizki, o‘qituvchining kasbiy faoli- yatida refleksiya muhim rol o‘ynaydi. B.Z.Vulfovning fikriga ko‘ra, kas- biy refleksiya jarayonida o‘qituvchi o‘zi tanlagan pedagogik kasbi talab qiladigan darajada o‘z imkoniyatlarini, u haqdagi mavjud tasavvurlarini pedagogik tajribasining muhim jihatlari bilan nisbatlaydi, va «ixtiyoriy ravishda shaxsiy pedagogik mahorat zanjiri»ni hosil qiladi. Uning fikr mulohazasi L.S.Rubinshteynning pedagogik faoliyatdagi tashqi sabab- larning ichki shart – sharoitlar asosida bilvosita harakati haqidagi mashhur qoidasini tasdiqlaydi. O‘qituvchi pedagogik mahoratning asosiy xususiyatlaridan biri uning rivojlanishida uzluksizlikning mavjudligidir. Demak, refleksiv jarayonda o‘qituvchining kasbiy mahorati, kasbiy sifatlari mavjudmi yoki yo‘qmi deb qayd etish kerak emas, balki ularning rivojlanishini, boyib borishini, kuchayishini rag‘batlantirish inobatga olinishi lozim . Ta’lim jarayoni aynan shunga xizmat qilishi kerak, qachonki bilimlar, ko‘nikma va malakalar ongli ravishda o‘z–o‘zini takomillashtirishga ichki undov bilan qabul qilinsagina u ishlanadi. O‘qituvchining «o‘z–o‘zini kasbiy jihatdan har tomonlama mukam- mal takomillashtirishi», hamisha amalga oshadigan faoliyat emas. Shun- ga qaramay, o‘qituvchining o‘zi haqidagi deyarli har qanday fikr-mulo- hazasi, kasbiy refleksiyaning deyarli har bir jarayoni, kasbiy faoliyatni 299 qiziqarli qilish uchun muhim ahamiyatga ega: chin ko‘ngildan va mehr bilan bajariladigan og‘ir mehnat ham kasbiy faoliyatni osonlashtiradi, bu esa refleksiyaning asosiy mazmun va mohiyati asoslaridan biridir. Pedagog olimlar G.A.Golitsin va G.P.Shedrovitskiyning ishlarida refleksiyaga o‘qituvchi pedagogik faoliyati rivojlanishining asosiy omili va tabiiy mexanizmi sifatida katta ahamiyat berilgan. G.P.Shedrovitskiy refleksiyani insonning «ijobiy faoliyatlari majmuasi» nuqtai nazaridan o‘rganishni taklif qiladi. U qandaydir pedagogik faoliyatni amalga oshi- rish mumkin bo‘lmasa, bu g‘oya asosida ushbu faoliyat doirasidan tash- qariga «refleksiv chiqish» tizimi quriladi, deb hisoblaydi. Bunda inson amalga oshirilmagan faoliyatdan, yangi faoliyat pozitsiyasiga o‘tadi va «fikran ma’nolar qurish» vositalariga ega bo‘ladi, ulardan kelib chiqib, birlamchi faoliyatni tushunadi va tavsiflaydi, bunda ikkinchi yangi fao- liyatda birinchisidan muhim «material» sifatida foydalanadi. Olimlarning bu kabi xulosalari Yüklə 2,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|