O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti xidirova g. R., Raxmatullayeva f. M

5.2.Turistik resurslarni baholash usullarining tasnifi 
Tadqiqotlar shuni ko’rsatmoqdaki, turistik resurslarni baholashning universal 
usullari mavjud emas. Bu qisman turistik resurslarning o’ziga xos tabiati bilan 
belgilanadi. Turistik resurslarni baholash usullarining xilma-xilligi resurslarning 
turli tumanligi va ulardan turizm va rekreatsiya faoliyatida foydalanish imkoniyati 
bilan belgilanadi. Bu vaziyat turizmni rivojlantirish uchun hudud resurslarini 
baholashning yagona metodologiyasini shakllantirishga imkon bermaydi. Har bir 
muallif baholash parametrlari ro'yxati va muayyan mezonlar bazasi bo'yicha o'z 
nuqtai nazariga ega. Iqtisodiyot fanida ayrim turistik resurslar guruhlari uchun 
alohida baholash usullari qo'llaniladi. Masalan, hududni muhandislik o’zlashtirish 
nuqtai nazaridan tabiiy turistik resurslarni baholashda texnologik baholash usulidan 
foydalanish mumkin
24
. Tabiiy resurslarni estetik bahosi turistik resurslarning 
odamga hissiy ta'siri darajasini aniqlashga asoslanadi, turistik resursning o'ziga 
xosligi bilan belgilanadi. Texnologik baholash natijasi hududning turistik 
rivojlanishga va undan turistik mahsulotni yaratishda foydalanishga tayyorligi 
23
Карчевская, Е. Н. Методическое обеспечение регионального развития и пространственной дифференциации 
туризма (на примере Гомельской области): автореф. дис… канд. географич. наук. / Е. Н. Карчевская – Гомель:
Гомельский государственный технический университет им. П.О. Сухого, 2008. – 22 с. C/8 
24
Кружалин, К.В. Оценка рекреационного потенциала России для развития международного туризма // 
Туризм и рекреация: фундаментальные и прикладные исследования: Сборник трудов Международной научно-
практической конференции / К.В. Кружалин. – М.: МГУ, 2006. 

---

55 
bo'lsa, estetik baholash esa turistik namoyish ob'yektlarining jozibadorlik darajasini 
belgilaydi. 
Shuning uchun, bir qator integral ko'rsatkichlarni o’z ichiga oluvchi turizm 
resurslarini baholashning kompleks metodologiyasini ishlab chiqish, nafaqat 
maqsadga muvofiq, balki muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga ega bo’ladi. 
5.1.-jadvalda mintaqaning turistik-rekreatsion salohiyatini aniqlashda 
foydalaniladigan turistik resurslarni baholash usullarining tasnifi taklif qilingan. U 
turistik resurslarni baholashning miqdoriy, sifatiy va kompleks usullarini o'z ichiga 
oladi. Miqdoriy usullar boshqa baholash usullari uchun statistik materialni taqdim 
etadi. Miqdoriy baholash usullariga statistik (matematik) va kartografik usullar 
kiradi. Kartografik usul mintaqa bilan tanishish va turistik resurslarni, agar ular 
xaritaga kiritilgan bo'lsa, dastlabki baholash uchun ishlatiladi. Ushbu usul turistik 
resurslarni baholash natijalarini sharhlash va hududlarning turistik rivojlanishining 
geografik axborot tizimlarini shakllantirish uchun ham to’g’ri keladi. 
Ma'lumotlarning asosiy manbalari bo’lib tabiiy, tarixiy va madaniy va turizm 
infratuzilmasi ob'yektlari va turistik namoyish ob'yektlarining davlat reyestrlari 
hisoblanadi.