O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

50-rasm.Yangi zot yaratish maqsadida chatishtirish usuli
 
 
Yangi zot yaratish maqsadida chatishtirish usulini amalga oshirishning 
ayrim masalalari.
A.I.Ovsyannikov yangi zot yaratish maqsadida chatishtirishni 
quyidagi ketma-ketlikda amalga oshirishni tavsiya qiladi: 
1)
 
yangi zot yaratish modelini ishlab chiqish (zot standarti). 
Yaratiladigan 
yangi zotning tana tuzilishi tiplari va asosiy zoologik va xo‘jalik ahamiyatiga ega 
bo‘lgan belgilarini aniqlash, ularning xo‘jalik va tabiiy-iqlim sharoitiga 
moslashishi hamda xalq xo‘jaligini ma‘lum bir mahsulot turi bo‘yicha talablarini 
qondirish imkoniyatiga egaligi aniqlab olinadi; 
2)
 
Birlamchi materiallarni tanlash.
Chatishtirish ishlarini olib borish uchun 
bi
rla
mchi zot va hayvonlar namunasini hamda xo‘jalik tanlab olinadi; 
3)
 
Duragay avlodlarni maqsadga muvofiq bo‟lgan irsiy belgilar bilan boyitish.
Tanlab olingan hayvonlarni chatishtirish va ulardan olingan duragay avlodlarda 
kerakli belgilarning yuzaga chiqishi uchun talab darajasida oziqlantirish va saqlash 
sharoitlari bilan ta‘minlash; qayta va topkross chatishtirish usullarini qo‘llash 
orqali dastlabki zot genotipida mavjud bo‘lmagan yangi belgilar, genlar majmuasi 
hamda mutatsiyalarni o‘zida mujassamlashtirgan va yangi zot standart talablariga 
javob bera oladigan duragay hayvonlar olinguncha davom ettiriladi; 

---

101 
4)
 
Duragay avlodlarda vujudga kelgan maqsadga muvofiq irsiy belgilarni 
mustahkamlash.
Chatishtirish natijasida duragay avlodlarda hosil bo‘lgan 
maqsadga muvofiq irsiy belgilarni saqlab qolish va mustahkamlash maqsadida, 
ularni ―o‘z-o‘ziga‖ urchitish, gomogen saralash usullarini qo‘llash, nojo‘ya belgilar 
yuzaga chiqqan holatlarda, ularni poda safidan chiqarib tashlash yoki kerakli irsiy 
belgilarga ega bo‘lgan erkak hayvonlar bilan chatishtirish orqali, ularning genlarini 
kelgusi avlodlarga singdirish, zarurat bo‘lganda yaqin qarindoshli urchitish 
usullarini qo‘llash choralari ham ko‘riladi; 
5)
 
Zot strukturasini shakllantirish. 
Kamida
 5-
6 ta qarindosh bo‘lmagan tizimlar 
va kerakli miqdordagi oilalar yaratish talab etiladi.