O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

Superovulyatsiya va embrionlar transplantatsiyasi.
Ma‘lumki, sut emizuvchi hayvonlarning urg‘ochi vakillarida poda safini 
qayta tiklash borasidagi imkoniyatlari juda katta. Ularning tuxumdonida o‘n va yuz 
minglab ovositlar bo‘ladi. Lekin individual rivojlanish jarayonida ularning juda oz 
qismigina otalanib, nasl davomchisi sifatida yuzaga chiqadi. Qolgan ovositlari esa 
organizmda so‘rilib ketadi va poda safini qayta tiklashda ishtirok etmaydi. 
Superovulyatsiya deb, gormonlar ta‘sir etishi natijasida hayvonlar 
tuxumdonida bir vaqtning o‘zida birnechta tuxum hujayralar yetiladi va 
ovulyatsiya jarayoni sodir bo‘ladi. Hayvonlar turiga ko‘ra ovulyatsiyalangan 
tuxum hujayralari soni 3-8 tagacha, ba‘zan 50 barobargacha ko‘payishi mumkin. 
Superovulyatsiya yordamida sermahsul sigirlardan juda ko‘p miqdorda embrionlar 
olish imkoniyati paydo bo‘ladi. 
Superovulyatsiyani bir qancha omillar faollashtiradi. Hozirgi kunda 
ovulyatsiyani yuzaga keltiruvchi omil sifatida gormonal preparatlardan 
foydalaniladi. Ko‘pincha shu maqsadda CЖK (сыворотка жерѐбых кобыль) dan 
foydalaniladi. Bir vaqtda birnechta follikulalarni etiltirish va ovulyatsiyalash uchun 
jinsiy mayillik davri boshlanishidan 4-5 kun oldin donor molni СЖК bilan ukol 
qilinadi. Superovulyatsiyani keltirib chiqarish uchun prostaglandin Ф-2а dan ham 
foydalanish mumkin. 
Superovulyatsiyadan foydalanish evaziga, retsipientlarga ko‘chirib o‘tkazish 
uchun donor-sigirlardan etarli miqdorda embrionlar olish imkoniga ega bo‘ldi. 
Hozirgi vaqtda chorvachilikning eng dolzarb muammolaridan biri, bu 
embrionlar transplantatsiyasi hisoblanadi. Ushbu muammoning ijobiy hal etilishi 
chorvachilikda seleksiya ishlarini jadallashtirishning muhim omili bo‘lib qoladi. 
Embrionni ko‘chirib o‘tkazish yordamida yuqori mahsuldorli sigirlardan 
olinadigan naslli mollar sonini tubdan ko‘paytirishga erishish mumkin. 
Embrionlar transplantatsiyasi (embriotexnologiya), bu chorva mollari 
naslini yaxshilashning biotexnologik usuli bo‘lib, unda, donor deb ataluvchi naslli 
ona mollardan bitta yoki birnechta embrionlarni olib, boshqa, kam mahsuldorli, 
retsipient deb ataluvchi, naslsiz sigirlarning bachadoniga ko‘chirib o‘tkaziladi va u 

---

134 
erda ko‘chirib o‘tkazilgan embrion tug‘ilgancha rivojlanishni davom ettiradi (62-
rasm).