O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti L. A. Botirova, D. M. Tagayeva

 
Nazorat savollari: 
 
1.
Zubturum turkumi turlari bir-biridan qaysi belgilariga ko’ra farqlanadi? 
2.
Zubturum turkumi vakillari Respublikamizning qaysi hududlarida o’sadi? 
3.
Plantago L 
turkumining
 
qaysi turlari dorivorlik xususiyatiga ega? 
4.
Chizmada keltirilgan turkum turlarini aniqlang, lotincha nomlarini yoddan 
ayting? 
 
MAVZU: TORON TURKUMI TURLARINI ANIQLASH USULLARI. 
Dars maqsadi
: Talabalarda toron turkumi turlarini aniqlash usullari ko’nikmalarini 
shakillantirish. 
Identiv o’quv maqsadlari:
1.
 
Toron turkumi turlari to’g’risida ma’lumot bera oladi.
 
2.
 
Toron turkumi turlarini aniqlash usullarini biladi.
 
Kerakli jihoz va materiallar: 
o’simliklar aniqlagichi, gerbariylar, rasmlar, lupa, 
slaydlar. 
Qisqacha nazariy ma’lumotlar. 
Toron (
Polygonum
) 
turkumi. Turlari poyalari tik, yer bag'irlab, ba’zan chirmashib 
o'suvchi o't yoki butachalardir. Gullari ikki jinsli, to'g'ri, barg qo'ltig'ida yoki poyaning 

---

68 
uchidagi shingilsimon to'pgulda yig'ilgan. Gulqo'rg'on bargchalari doirada 5 tadan 
joylashgan. Changchilari 5—8 ta, urug'chisi 1 ta 2—3 mevachabargdan iborat. Mevasi 
gulqo'rg'on bilan o'ralgan yong'oqchadir. O'zbekistonda toronlarning 44 turi tarqalgan. 
Qizil tasma, qush tili (
P. aviculare
) poyasi yer bag'irlab, ba’zan tik o'sadigan, gullari 
oq, mayda, barg qo'ltig'idan chiqadigan, changchilari 5 ta, yong'oqchasi tuxumsimon 
o't. Hamma yerda, ayniqsa kamsuv joylarda, yo'l chetlari, tashlandiq maydonchalarda 
o'sadi. Suv murchi, suv qalampiri (
P. hydropirer
) poyasi tik, silliq, qizg'ish, bir yillik 
o't. Zax yerlarda, buloqlar va tog' soylari bo'yida, botqoqlik hosil bo'lgan yerlarda 
o'sadi. Bargida achchiq ta’mi bor, dorivor o'simlik. Oshlovchi toron (
P. coriarium
) 
yo'g'on, baland bo'yli ko'p yillik o't. To'pguli yirik, guli oq. Uning ildizida 20% gacha 
tannidlar bo'lib, terini qayta ishlash sanoatida ishlatiladi.