O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

Saqlagichlar yordamidagi himoya. 
Saqlagichlar elektr moslamalarni qisqa tutashuv toklaridan himoya 
qilish uchun qo‘llaniladi. Yuklamani ortishidan himoyalash, faqat shunday 
holatda mavjudki, bunda moslamaning himoyalangan elementlari 
eriydigan qo‘shimchaning nominal tokidan taxminan 25% katta 
o‘tkazuvchanlik qobiliyat zahirada bo‘lganda qo‘llash mumkin. 
Kuchlanishi 1000V gacha ko‘p uchraydigan saqlagichlar, bular: 
1) 
PR-2 - ajratiladigan saqlagich. 
2) 
NPN - yig‘ilmaydigan to‘qiluvchan saqlagich.
3) 
PND-2 - yig‘ma to‘kiluvchan saqlagich. Saqlagichlarning nominal 
toklar shkalasi 15 dan 1000 A oraliqda o‘zgarib turadi.
Saqlagichlar inersion(qo‘rg‘oshin, qo‘rg‘oshin qorishmalari), bunda 
tokni qisqa vaqt davom etadigan yuklamani ortishini ko‘tara olish 
xususiyatiga egadirlar va noinersion(mis, rux) yuklamalarni ortishi 
cheklangan xususiyatlariga ega. 
Eriydigan saqlagichlarni tanlash. 
Inersion saqlagichlar uchun eriydigan kiritma(vstavka) nominal toki 
quyidagi munosabat orqali aniqlanadi: 
.
.
.
tush
ish
n
kirit
I
I

Noinersion saqlagichlar uchun eriydigan qo‘shimchaning nominal toki 
quyidagi 2 shartni qondirishi kerak:
Birinchi shart yuqorida ko‘rsatildi. 
Ikkinchi sharti quyidagi munosabatlarning birida ko‘rish mumkin: 
1) Alohida joylashgan, kam o‘chirib yoqiladigan va ishga tushirish 
davri 2
÷
2,5 sek.dan oshmaydigan motorni himoya qilishda, saqlagichning 
himoya toki quyidagicha aniqlanadi: 
5
,
2
.
.
.
tush
ish
n
kirit
I
I


---

75 
2) Ko‘p o‘chirib yoqiladigan yoki ishga tushirish davri uzoq davom 
etganda: 
0
,
2
6
,
1
.
.
.


tush
ish
n
kirit
I
I
3) Ko‘p yoki aralash yuklamani ta’minlaydigan magistralni 
himoyalaganda: 
5
,
2
.
.
.
tush
ish
n
kirit
I
I

'
.
.
'
.
.
.
his
dav
tush
ish
r
k
I
I
I


'
.
.
tush
ish
I
bir vaqda ishga tushgan bir yoki bir guruh elektr motorlarning 
ishga tushirish toki. Motorlarning ishga tushirish vaqtida bu qisqa vaqtli 
tok o‘zining yuqori qiymatiga erishadi. 
'
.
.
his
dav
I
- bir yoki bir guruh elektr motorlarning ishga tushirish 
vaqtigacha bo‘lgan uzoq davomli hisobiy toki, bu tok elektr motorlarning 
ishchi tokini hisobga olmay aniqlanadi. 
Payvandlash apparatini himoyalash uchun ishlatiladigan eriydigan 
qo‘shimchaning nominal toki: 
UD
I
I
toki
appa
n
sh
qo
.
.
'
2
,
1

toki
appa
I
.
- nominal davomli ulanishda payvandlash apparatining toki. 
Misol. 
P=28 kVt, U
n
=380 V. 
K
m
=5;

=0,89; cos

=0,9 
А
I
1
,
53
9
,
0
89
,
0
380
3
1000
28






А
I
е
106
5
,
2
1
,
53
5


