O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

Avtomatlar bilan himoyalash.

---

76 
Avtomatlar rubilniklar va saqlagichlar o‘rniga ishlatiladi. Avtomatlar 
quyidagi seriyalarda ishlab chiqaradi:
I. O‘chirgich AV (400
÷
2000 A) elektr magnit ajratgichlarning 
maksimal tokli 3 xil bo‘ladi: 
1) 
Oniy ta’sirli - hech qanday vaqt o‘tmasdan o‘chiradi; 
2) 
Soatli mexanizmi bilan; o‘ta yuklanish vaqtida(sabr vaqti) tokka bog‘liq 
va qisqa tutashuv paytida oniy o‘chiradi; 
3) 
Soatli mexanizm(с механическим замедлителем расцепления). O‘ta 
yuklanishda teskari bog‘liq, qisqa tutashuvda esa tokning qiymatiga 
bog‘liq bo‘lmagan sabr vaqt bilan o‘chadi. 
II. 
Avtomatlar 
A-3100(600 
A 
gacha) 
boshqarilmaydigan 
(расцепителли) bilan quyidagi 3 turda ishlab chiqariladi: 
1) Issiqlik, bunda yuk tokiga teskari bog‘liq bo‘lgan sabr vaqt bilan; 
2) Elektr magnit-o‘chirgichlarni oniy o‘chirishni o‘rnatmaning tokidan 
katta toklarda amalga oshirishi mumkin; 
3) Aralash(issiqlik va elektromagnit elementlari bor). 
O‘chirgichlar AP 50(50 A) issiqlik, elektr magnit yoki aralash qilib 
ishlab chiqariladi. 
4) 
“Elektron” turidagi avtomatlar 4000 A gacha mo‘ljallangan. Ular 
xarakteristikaning boshqariladigan bog‘liq qismiga(расценитель)ning
 
oniy 
qo‘zg‘alishni qisqa boshqarishga ega.
Avtomatlarning o‘rnatmasini tanlash. 
Avtomatning issiqlik ajratgichini yuklanishidan saqlovchi nominal 
toki, faqat liniyadagi davomli hisobiy tok bo‘yicha tanlanadi: 
.
.
his
dav
Т
I
I

Avtomatning 
elektr 
magnit 
yoki 
kombinatsiyalangan 
(расцепитель)ning nominal toki ham davomli hisobiy tok orqali 

---

77 
hisoblanadi:
.
.
his
dav
E
I
I

Elektr magnit yoki kombinatsiyalangan(расцепитель) qo‘zg‘atish toki 
liniyaning qisqa vaqtli yuqori tokidan tekshiriladi. 
.
.
.
'
25
.
1
r
k
E
z
qo
I
I

Alohida joylashgan elektr motorning 
.
.
r
k
I
toki elektr motorning ishga 
tushirish tokiga teng. 
Avtomat elektromagnit(расценитель)lar xarakteristikalarini hisobga 
olmaganda, 
.
.
r
k
I
ni hisoblashda noaniqlikni 1,25 koeffitsient hisobga oladi. 
Tokka teskari bog‘liq harakteristikali avtomat(расцепитель)ning 
qo‘zg‘atish toki quyidagicha aniqlanadi: 
.
.
.
'
25
,
1
his
dav
toki
z
qo
I
I
