O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Topshiriqlar: 
 
1. Soxta tasavvur berib yuzaga keluvchi iqtisodiy hodisalar tub 
mohiyati va yo‗nalishini ochish uchun turli-tuman murakkab hodisalar 
orasidan eng asosiysini sof holda ajratib olib, ilmiy tekshirishni qiyin-
lashtiruvchi hodisalarni yo‗q deb faraz qilish bu _________usulidir. 
2. Fikran yoki amaliy jihatdan tarkibiy qismlarga asoslanib umumiy 
holatni keltirib chiqarish bu_________ usulidir. 
3. Butunni tarkibiy qismlarga fikran yoki amaliy jihatdan ajratish bu 
_________usulidir. 
4. Quyidagilarning to‗g‗ri yoki noto‗g‗ri ekanligini belgilang: 
a) agar nazariy xulosalarning noto‗g‗riligi amaliyotda tasdiqlansa, bu 
xulosa shubha ostiga olinadi; 
b) normativ iqtisodiyot ―qanday bo‗lishi kerak‖ degan savolni emas, 
balki ―nima bor‖ degan savolning tahliliga qaratilgan; 
d) bir xil sharoitda muvaffaqiyatli tarzda o‗tkazilgan iqtisodiy siyosat 
boshqa xil sharoitda ham muvaffaqiyatli o‗tadi; 

---

19 
e) iqtisodiy nazariyaning asosiy maqsadi biznesda muvaffaqiyatga 
erishishdir; 
f) nazariya amaliyotda qo‗llanilishi uchun u har qanday aniq holatda 
tasdiqlanib turilishi lozim; 
g) iqtisodiy fanlar asoslarini yaxshi o‗zlashtirgan talabalar bu fanlarni 
o‗qimagan talabalardan farqli o‗laroq tadbirkorlik faoliyatini olib borish-
da muvaffaqiyatlarga erishadilar; 
h) oliy matematikani bilmasdan turib iqtisodiyot nazariyasini o‗rga-
nish mumkin emas; 
i) agar gipoteza amaliyotda tasdiqlansa, undagi nazariy qarashlar 
to‗g‗ri hisoblanadi; 
j) iqtisodiyot nazariyasi kelajakni bashorat qila olmaydi, lekin iqtiso-
diyotning rivojidagi ma‘lum ko‗rinishlarning oqibatlarini tushuntirib 
bera oladi; 
k) iqtisodiyot nazariyasi sotsializmning iqtisodiy munosabatlarini 
o‗rganishda qo‗llanilmaydi; 
l) agar iqtisodchilar iqtisodiy tamoyillarni talqin qilishda hamfikr 
bo‗lishsa, siyosiy ahvollarni baholashda ham fikrlari bir xil bo‗ladi; 
m) iqtisod aniq fan bo‗lmasa, bilishning ilmiy usullaridan foydalana 
olmaydi. 
5. Iqtisodiyot oldida turgan muammolarning qaysilari makro, qaysi-
lari mikrodarajada o‗rganiladi: 
a) O‗zbekistonda inflyatsiya darajasi 8 - 9 % dan oshmaydi; 
b) Toshkent poyabzal fabrikasi o‗tgan yili 200 ta ishchini ishdan bo‗-
shatdi; 
d) O‗zbekistonda yaxshi ob-havo sharoitlari paxta hosildorligini 
oshirishga olib keladi; 
e) 2015 yili O‗zbekistonda ishsizlik darajasi 7,2 % ni tashkil etdi; 
f) 2013 yili iste‘mol tovarlarining baholar darajasi 20% dan oshib 
ketdi; 
g) to‗satdan tushgan sovuq don hosildorligiga zarar yetkazdi va nati-
jada nonning narxi oshib ketdi; 
h) 2015 yilda YaMM darajasi 2014 yil ko‗rsatkichiga nisbatan 8,2% 
ga oshdi; 
i) sentyabr oyida Paxta bank xususiy omonatlar stavkasini 2% ga 
oshirdi; 
j) ToshDTU ga shartnoma asosida qabul qilingan talabalar sonining 
oshganligi sababli professor-o‗qituvchilarning maoshi oshirildi; 

---

20 
k) respublikada har yili davlat byudetining 40% ijtimoiy ta‘minotga 
yo‗naltiriladi; 
l) respublika bo‗yicha talabalarni qabul qilish rejasi oshirildi; 
m) a‘lochi talabalar yuqori stipendiya olishi kerak; 
6. Quyidagilarning qaysilari normativ, qaysilari pozitiv tasdiqlarga 
tegishli: 
a) 2014 yil Respublikada inflyatsiya darajasi 7,8% ni tashkil etdi; 
b) har yili pul hajmi YaMM o‗sish darajasiga mos ravishda o‗sishi 
kerak, ya‘ni 3-5% ga; 
d) 1994 yili inflyatsiya darajasi oyiga 30-33% ni tashkil etgan; 
e) aholining turmush darajasini oshirish uchun inflyatsiya darajasini 
pasaytirish kerak; 
f) bozor munosabatlariga o‗tilishi aholining daromad bo‗yicha taba-
qalashuviga sabab bo‗ladi; 
g) 2015 yili O‗zbekistonda YaMM hajmi 9,5 foizga o‗sdi; 
h) O‗zbekistonda 70 dan ortiq oliy o‗quv yurtlari mavjud; 
i) o‗tgan yili inflyatsiya darajasi 7,8 % ni tashkil etdi; 
j) 1992 yilda inflyatsiya natijasida mamlakat aholisining turmush da-
rajasi pasayib ketdi; 
k) ishlab chiqarish xarajatlarining o‗sishi ishlab chiqarayotgan 
mahsulot taklifini kamaytiradi; 
l) inflyatsiyaning eng maqbul darajasi yiliga 6-9%ni tashkil etishdir; 
m) univesitet rahbariyati darsga kelmaydigan talabalarni qattiq 
jazolashi kerak; 
7. Quyidagilarda sabab-oqibat bog‗liqligi mavjudmi? Qaysi biri sa-
bab, qaysi biri oqibatdir: 
a) mehnatning kam xarajatligi - eski uskunalar; 
b) iqtisodiy o‗sishning yuqori darajasi – mamlakatda aholi turmush 
darajasining yuqoriligi; 
d) baholar – bozordagi tovarlar miqdori; 
e) mahsulot bahosining pastligi – past xarajatlar. 
8. Kollejni bitirganlarni ishga joylanishi va turmush darajasini o‗rga-
nish natijasida shunday xulosaga kelindiki, maktabda qoniqarli bahoga 
o‗qiganlar a‘lochilarga nisbatan ko‗proq daromad oladilar. Bundan 
xulosa qilib, bilim darajasining oshishi daromadlarni pasayishiga sabab 
bo‗ladi deyish mumkinmi?