O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

1.
Umumiy iqtisodiy qonunlar
- kishilik jamiyati rivojlanishining 
barcha bosqichlarida amal qiladi. Masalan, vaqtni tejash qonuni, 
ehtiyojlarning tez o‗sib borish qonuni, takror ishlab chiqarish qonuni, 
ishlab chiqarish munosabatlarining ishlab chiqaruvchi kuchlar xususiyati 
va rivojlanish darajasi mos kelishi qonuni va boshqalar. 
2.
Xususiy yoki davriy iqtisodiy qonunlar
- insoniyat jamiyati 
taraqqiyotining ma‘lum bosqichlarida amal qiladi. Masalan, talab 
qonuni, taklif qonuni va qiymat qonuni. 
3.
Maxsus, o‗ziga xos iqtisodiy qonunlar
- alohida olingan iqtisodiy 
tizim sharoitida amal qiladi. Masalan, qo‗shimcha qiymat qonuni.
Iqtisodiy kategoriyalar – 
doimo takrorlanib turadigan, iqtisodiy 
jarayonlar va real hodisalarning ayrim tomonlarini ifoda etuvchi ilmiy-
nazariy tushunchadir.
Iqtisodiy kategoriya – ilmiy tushunchalar esa, iqtisodiy hodisalarning 
bir tomonini, uning mazmunini ifoda etadi. Masalan, narx, talab degan 
tushunchalar orqali biz eng avvalo bu tushunchalarning iqtisodiy 
mazmunini tushunib olamiz. Talab qonuni orqali esa, talab hajmi bilan 
narx o‗rtasidagi aloqadorlikni bilib olamiz. 
Uslubiyat 
– bu ilmiy bilishning tamoyillari tizimi, yo‗llari, qonun-
qoidalari va aniq hadislaridir.

---

15 
Dialektik usul
qoidalari ilmiy bilishning umumiy usuli bo‗lib xizmat 
qiladi.
Ilmiy abstraksiya usuli – 
tahlil paytida xalal berishi mumkin 
bo‗lgan ikkinchi darajali narsalar, voqea-hodisalarni fikrdan 
chetlashtirib, o‗rganilayotgan jarayonning asl mohiyatiga e‘tiborni 
qaratishdir. Bu usul yordamida o‗rganilayotgan voqea va hodisaning 
ichki, ko‗zga ko‗rinmaydigan mohiyati, uning asl mazmuni bilib olinadi. 
Tahlil – 
bu o‗rganilayotgan bir butunni alohida qismlarga ajratish va 
ularni izchillik bilan o‗rganish. Tadqiqotchi voqea-hodisaning mohiyatini 
chuqur anglashi, u haqida to‗liq tasavvurga ega bo‗lishi uchun uning ichki 
tarkibiy qismlariga kirib borishi zarur. 
Sintez – 
bu o‗rganilgan qismlardan 
olingan xulosa va natijalarni bir butun yaxlit jarayon deb qarab umumiy 
xulosa chiqarishdir.