O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

Osma 
mexanizmning 
gidravlik 
tizimini 
diagnostikalash
. 
Tizimning umumiy holatini tekshirishda bakdagi moyning sathi 
tekshiriladi va zarur bolsa moy kerakli darajagacha kotariladi. Moy 
otkazish naychalarining holati kuzatilib nazorat qilinadi. Ularni burab 
ajratish tafsiya qilinmaydi. Quyidagi ishlar bajariladi: 

dvigatel ishga tushiriladi, osma mexanizm bir necha marotaba 
kotarib tushirilib moyning harorati 60
o
C gacha kotariladi; 

tirsakli valning aylanishlar soni maksimal qiymatga kotariladi, 
gidrotaqsimlagich dastagi “Подёмholatiga qoyiladi. Shu holatda 1 minut 
davomida ushlab turiladi, bu vaqt mobaynida nazorat qilinib tizimning 
germetikligi kuzatiladi. Gidroagregat brikmalarida hech qanday moyni 
siljib yoqolishiga ruhsat berilmaydi; 

tirsakli valni nominal aylanishlar soniga moslanadi, bu vaqt 
mobaynida galma-gal zolotnik dastagi “Подъем“ va “Опускание“ 
holatlariga otkaziladi. Nazorat qilinib gidromexanizmlarning ishlash 
qobiliyati baholanadi. Gidrotaqsimlagichning holatiga qarab osma 
mexanizm bir tekisda, silkinishlarsiz kotarilishi va tushishi lozim. 
Gidrotaqsimlagichning dastagi turli vaziyatlarda saqlanib turishi darkor, 

---

63 
porshenning harakati tugaganidan song esa avtomatik ravishda netral 
holatga qaytishi shart. 
Agarda gidrosilindr shtoki shovqin va siltanish bilan harakatlanadigan 
bolsa gidrosilindrning germetikligi quyidagicha baholanadi: 

mashinaning osma mexanizmiga ma’lum miqdorda yuk 
qoyiladi, bunda gidrosilindr boshligidagi bosim 6,5…7,0 MPa 
(65…70kgs/sm
2
) ni tashkil qilishi kerak. Bosim КИ- 5473 (2.9-rasm) 
qurilmasi bilan aniqlanadi; 

dvigatel ishga tushiriladi va porshen bir-necha marotaba 
harakatlantirilib moyning harorati 60
o
C gacha kotariladi; 

gidrotaqsimlagich dastagi “Подъем“ holatiga otkazib, ishchi 
organlar traktorni harakatlanish holatiga keltiriladi; 

chizgich yordamida shtok tosigi va gidrosilindr qopqigi 
oraligidagi masofa (2.8-rasm) aniqlanadi. 6 daqiqa otganidan song olchash 
yana qaytariladi va korsatkichlar solishtiriladi. Agarda shtokning surilishi 
6 daqi mobaynida 7,5 mm dan ortadigan bolsa, u holda gidrosilindrning 
zichlash halqalari almashtiriladi. 
Nasosning uzatish qobiliyatini 
tekshirish 
КИ-5473 
(2.9-rasm) 
komplekti 
yordamida 
amalga 
oshiriladi. Buning uchun quyidagi 
ishlar bajariladi:

qurilmaning 
chiqarish 
shlangi 
o‘tkazgich 
bilan 
(gidrotaqsimlagichsiz) 
gidranasosning so‘rish yo‘lagiga 
ulanadi, to‘kish shlangi esa tizim 
bakiga solinadi;

dvigatel ishga tushiriladi, 
moyning 
harorati 
60
o
gacha 
ko‘tariladi 
va 
tirsakli 
valning 
aylanishlar soni nominal qiymatga 
etkaziladi; 
2.9-rasm. Gidrosilindr 
germetikligini tekshirish: 
1-
1- shtokdagi qozg‘aluvchi tayanch; 2-chizg‘ich; 
3-shtok; 4-gidrosilindr qopqog‘i; 5- gidrosilindr 

Droswlli sarflagichning dastagi soat strelkasining harakat 
yo‘nalishi bo‘yicha harakatlantirilib, so‘rish yo‘lagidagi bosim 10 MPa 
(100 kgs/sm
2
) ga ko‘tariladi va limba shkalasi bo‘yicha nasosni uzatish 
qobiliyati aniqlanadi; 

---

64 

Aniqlangan ko‘rsatkichlar normative qiymatlar (2.9-jadval) 
bilan solishtiriladi. Agarda aniqlangan qiymat ruhsat etilganidan kam 
bo‘lsa, u holda nasos ta’mirlanadi.
2.9-jadval