Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Dasturlash tizimi – 
dasturlash tillari va ularga mos til 
protsessorlari majmuasidan iborat boʻlib, dasturlarga ishlov berish 
va sozlashni ta’minlovchi dasturlar toʻplamidan iborat. Dasturlash 
tizimini tashkil qiluvchilar (dasturlar) amaliy dasturlar toʻplami 
singari operatsion tizimi boshqaruvi ostida ishlaydi. Кompyuter 
resurslari operatsion tizimi boshqaruvi ostida boʻladi. Operatsion 
tizimga ehtiyoj resurslar taqsimoti va ularni boshqarish masalasi 
zaruriyatidan kelib chiqadi. Resurslarni boshqarishdan maqsad 
foydalanuvchiga kompyuterdan effektiv foydalanish bilan birga 
resurslarni boshqarish tashvishidan ozod qilishdir. 
OT quyidagi xususiyatlarga ega boʻlishi talab qilinadi:
 
Ishonchlilik
. OT oʻzi ishlayotgan qurilmalar bilan birga 
ishonchli boʻlishi kerak. OT foydalanuvchi aybi bilan vujudga 
kelgan xatoni aniqlash, uni tahlil qilish va tiklanish holatida 
boʻlishi kerak. OT foydalanuvchining oʻzi tomonidan qilingan 
xatodan himoyalashi, hech boʻlmaganda dasturiy muhitga 
keltiriladigan zararni minimumga olib kelishi kerak.
Himoya
. OT bajarilayotgan masalalarni oʻzaro bir biriga 
ta’siridan himoyalash kerak. Undan tashqari OT ma’lumotlarni 
faqat ruxsat etilgan foydalanuvchiga yetkazib berishi kerak. 
Bashorat.
OT foydalanuvchi soʻroviga bashoratchilik bilan 
javob berishi kerak. Foydalanuvchi buyruqlari tizimda qabul 
qilingan qoidalar asosida yozilgan boʻlsa, ularning ketma-ketligi 
qanday boʻlishidan qat’iy nazar natija bir xil boʻlishi kerak. 
Qulaylilik.
Foydalanuvchiga OT ni taklif qilishdan maqsad 
resurslarni aniqlash va bu resurslarni boshqarish masalalarini 
yechishdan ozod qilishdir. Tizimni inson psixologiyasini hisobga 
olgan holda loyihalash kerak. Bundan tashqari yaratilgan interfeys 
har tomolama qulay boʻlishi kerak. 
Samaralilik.
Resurslar taqsimotida OT foydalanuvchi uchun 
maksimal holda tizim resurslaridan foydalanish darajasini oshirish 
43

---

kerak. Tizimning oʻzi esa iloji boricha kamroq resurslardan 
foydalanishi kerak. Resurslarning OT tomonidan band qilinishi 
foydalanuvchi imkoniyatlarini kamaytirishga olib keladi.