O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. Atadjanov, D. A. Sаliеvа xulqi og’ishgan bolalar psixologiyasi

O’g’il bolalarning jinsiy rivojlanish. 
Jinsiy 
rivojlanish 
yoshlari 
10 yosh 11yos
h 
12 yosh 13yosh 14 yosh 15yosh 16yosh 17 yosh 
0 
90 
74 
45 
9 
1-2 
10 
26 
38 
28 
9 
4 
3-5 
17 
38 
29 
17 
7 
7
6-8 
25 
40 
26 
22 
10 
9-4 
20 
40 
39 
28 
12-14 
1 
16 
31 
45 
15-17 
2 
0 
14 
O’smirlar yoshi ulg’aya borgan sari ularning jinsiy rivojlanish darajasi 
differensiyallanib, qay darajada o’zgarib borayotganligini sezib olish unchalik qiyin 
emas. Mana 
 
ob`ektiv sharoitga muvofiq tegishli masalalarni hal etish vaqtida har 
bir o’quvchiga qat’iy ravishda individual yondashish “ZARUR” degan muhim 
xulosa kelib chiqadi. 
Yuqorida aytilganlardan kelib chiqqan xolda shu narsani aniq ravshan aytish 
kerakki, bolalarga jinsiy tarbiya berishni to’g’ri yo’lga qo’yish o’smir shaxsining 
shakllanishida, ular organizmining rivojlanishi va voyaga yetishida g’oyat muhim 
rol o’ynaydi. 
Jinsiy problemani ishlab chiqish sohasida ba’zi bir yutuqlarni qo’lga kiritgan 
bo’lishiga qaramasdan bolalar va o’smirlarga jinsiy tarbiya berish masalasi 
hanuzgacha o’rta ta’lim maktablarida kasb-hunar o’quv yurtlarida ham tarbiyaviy 
ishlarning sust yo’lga qo’yilgan sohaligi ko’zga tashlanmoqda. 
Yigit qizlarning quyidagi savollarini keltiraman: 
1.Nima uchun yigit bilan qiz do’stlashganida ularning ustidan kulishadi? 
2.Nazokat deganda nimani tushunish kerak? 
3.Nima uchun qiz bola yigitga birinchi bo’lib o’z muhabbatini izhor qilishi 
mumkin emas? 

---

239 
4.Sevgi o’zi bor narsami? 
5.Do’stlik bilan sevgi o’rtasida qanaqa farq bor? 
6.Oilada necha farzand bo’lgani ma’qul? 
7.Nima uchun hayotda xiyonat qilish holatlari uchrab turadi? 
 
Xush, insoniy munosabatlarning ana shunday g’oyat murakkab muammolari 
xususida mustaqil hukm chiqarishni xali hayotiy tajribasi bo’lmagan yoshlarning 
o’ziga qo’yib berish mumkinmi? Garchi hozircha bu sohada maxsus sotsial-
psixologik tadqiqotlar juda kam o’tkazilgan bo’lsa ham lekin bari bir muntazam 
ravishda jinsiy tarbiya bilan shug’ullanmaslik bu oiladagi urish-janjallarning, turli 
kelishmovchiliklarning, nikohdan chiqish ajralish jarayonlarining bolalarni 
noto’g’ri tarbiyalashning hamda jinsiy sohadagi jinoyatlar sodir bo’lishining asosiy 
 
sababchisi bo’lmasa ham har holda g’oyat muhim sabablardan biri hisoblanadi. 
Muntazam ravishda olib boriladigan jinsiy tarbiyaning yo’qligi jinsiy odob 
masalalarida sotsial psixologik jihatdan hamda fiziologik jihatdan chekinishlarning 
muhim sabablaridan biri bo’lishi mumkin. 
Jinslar o’rtasida o’zaro to’g’ri munosabatni tarbiyalash uchun har qanday 
tadbir uchun zarur bo’ladigan tegishli bilim bo’lishi lozim hamda to’g’ri xulq-atvor 
tajribasini umumlashtirib uyushtira bilish kerak. Bunda albatta quyidagi to’rtta 
vazifani muntazam ravishda hal qilib bormoq zarur: 
l) o’gil bolalarni o’z-o’ziga nisbatan to’g’ri munosabatda bo’lish ruhida 
tarbiyalash; 
2) qiz bolalarni o’ziga nisbatan to’g’ri munosabatda bo’lishga o’rgatish; 
3) o’gil bolalarni qiz bolalarga nisbatan hamda qiz bolalarni o’g’il bolalarga 
nisbatan to’g’ri munosabatda bo’lish ruhida tarbiyalash kerak. 
Bu o’quvchilarning o’z-o’zini tarbiyalashga oid tadbirlarni uyushtirishda ham 
o’z ifodasini topishi kerak. Qizlar bilan ish olib borilganda ular o’z jinsiy xulqlariga 
nisbatan g’oyat mas’uliyatli munosabatda bo’lishlari kerakligiga alohida e’tibor 
berish lozim.