O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

gyreuo”
-
aylanaman va “
skoreo”
-ko‘rmoqdaman, kuzatmoqdaman) deb atagan edi. 
Keyinchalik giroskopning texnikadagi oʻrni juda ommalashib ketdi, sababi unda 
hosil qilingan 
giroskopik moment kuchi 
havo va suyuqlikda harakatlanuvchi 
samolyot va kemalarni burishda yoki ularni bir xil yoʻnalishda harakatlanishida 
ishlatiladi (4.50-shakl). 

---

268 
.
4.50-shakl. 
Kinetik momentning oʻzgarishi haqidagi teoremadan : 
.
Koordinata boshi ogʻirlik markazidan oʻtgani uchun va boshqa tashqi 
kuchlar hisobga olinmagani uchun,
demak
. 
O
oʻqni
boʻylab yoʻnaltirsak, Oz ni esa simmetriya oʻqida olsak,
, 
va
boʻlganligi uchun
, 
bundan 
va 
. 
Lekin 4.51-shakl dan koʻrinib turibdiki,
Bu yerda 
–nutasiya burchagi, 
dan cos 
yoki

---

269 
4.51-shakl. 
Endi Eylerning dinamik tenglamalarini
birinchisini 
ga ikkinchisini 
ga koʻpaytirib, hadma-had qoʻshsak, 
ni 
va
ni hisobga olib, 
+ 
= 0. 
Bir marta integrallab va ga boʻlib,
+

x 
va 

y
larni, Eylerning kinematik tenglamalaridagi qiymatlari bilan almashtirsak, 
bundan

---

270 
+
= 
+
va cos 
dan
Va nihoyat, Eylerning kinematik tenglamalarining oxirgisidan
bo‘ladi. Bu yerdagi
,
va cos

lar o‘zgarmas qiymatlar. Demak, 
= const = 
Shunday qilib, har qanday boshlang‘ich shartlardan qat’iy nazar, giroskop 
o‘zining simmetriya o‘qi atrofida o‘zgarmas 
burchakli tezlik bilan harakat qilar 
ekan. O‘z navbatida shu simmetriya o‘qi esa qo‘zg‘almas Oz
1
o‘q atrofida 
burchakli tezlik bilan uchidagi 2

0 
burchakli konussimon sirt bo‘ylab harakat qilar 
ekan (4.51-shakl). Giroskopning bunday harakati,