149
ularni Ox va Oy oʻqlarga proyeksiyalanadi. Quyida amaliy masalalar yechishda bu
usul kengroq koʻrib oʻtiladi.
3.
Tezlanishlar oniy markazi usuli.
Tekis parallel harakatdagi jism nuqtalari biror
markazga nisbatan aylanma
harakatda boʻlsa, xuddi tezliklar oniy markaziga oʻxshab, tezlanishlar
oniy markazi
ham mavjud va uning yordamida boshqa nuqtalarining tezlanishlari aniqlanadi.
Tezlanishlar oniy markazi
deb, qisqa ( oniy ) vaqt ichida tezlanishi noʻlga
teng boʻlgan nuqtaga aytiladi. Tezlanishlar oniy markazi tezliklar oniy markazidan
farqli ravishda algebraik hisob-kitob va geometrik chizish-oʻlchash
yordamida
quyidagicha aniqlanadi:
1)
Biror
A qutb nuqtaning tezlanishi
miqdori va yoʻnalishi ma’lum boʻlishi
shart.
2)
Jismning burchakli tezlik
va burchakli tezlanishi berilgan boʻlsa,
=
(3.71)
formuladan burchak aniqlanadi.
3)
A qutb nuqtadan tezlanishlar oniy markazigacha boʻlgan masofa aniqlanadi:
AQ =
. (3.72)
4)
Ixtiyoriy B nuqtaning tezlanishi esa BQ masofaga bogʻliq ravishda aniqlanadi:
BQ
. (3.73)
Tezlanishlar oniy markazi ham
aylanish markazini ifodalaydi,
faqat uning
yoʻnalishi ning yoʻnalishiga bogʻliq boʻladi (3.40-shakl).
Juda kam hollarda
tezliklar oniy markazi va tezlanishlar oniy markazi bir nuqtada joylashgan boʻladi,
sababi burchak va AQ masofa miqdorlari turlicha chiqishi mumkin.
3.40-shakl.
