O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

jismning burilish burchagi
deb ataladi. Agar aylanish o‘qining musbat tomonidan 
qaraganimizda, II-yarim tekislik Az - o‘q atrofida soat mili aylanishiga teskari 
tomonga aylansa, bunday harakat 
musbat burilish
burchagi deb ataladi, agar soat 
miliga teskari tomonga aylansa, 
manfiy burilish
deb qabul qilingan. 
Burilish burchagini 
radian
larda o‘lchash qabul qilingan. Aylanma 
harakatdagi jismning istalgan vaqtdagi holatini aniqlash uchun, burilish burchagi 

-ning vaqt t-ga bog‘liq bo‘lgan funksiyasi berilgan bo‘lishi lozim, ya’ni 

=f(t)

.
 
(3.48) 
(3.48) tenglama, 
qattiq jismning qo‘zg‘almas o‘q atrofidagi aylanma 
harakat qonuni
 
deb ataladi. 
B. BURCHAKLI TEZLIK VA BURCHAKLI TEZLANISH. 
1) 
Jismning burchakli tezligi. 
Qattiq jismning qo‘zg‘almas o‘q atrofidagi 
aylanma harakatining asosiy kinematik xossalari burchakli tezlik -

va burchakli 
tezlanish -

lardan iborat bo‘ladi. Bu kattaliklar butun jismga tegishli boʻlib, 
barcha nuqtalari uchun bir xil belgilanadi, masalan bir necha jismlar uchun 
va h.k. 

---

129 
Agar qattiq jism

t=t
1
-t vaqt oralig‘ida 

=

1
-

burchakka burilsa, o‘rtacha 
burchakli tezlik deb, 
0
t
va
/
'





t
rt
o


intilganda, o‘rtacha burchakli tezlik 
haqiqiy burchakli tezlikka aylanadi, ya’ni 

=d

/dt , yoki
.
(3.49) 
Shunday qilib, 
qattiq jismning burilish burchagidan vaqt bo‘yicha olingan birinchi 
hosila jismning istalgan vaqtdagi