O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov makroiqtisodiy siyosat

Milliy valyuta tizimi 
mamlakat pul tizimining tarkibiy qismi bo‘lib, valyuta 
munosabatlarining 
yig’indisi sifatida maydonga chiqmaydi, balki ushbu 
munosabatlarning faqat qonunchilik aktlari bilan tashkil etilish tartibini belgilaydi.
Yuqorida zikr etilgan elementlar yig’indisi, xalqaro valyuta-kredit va hisob-
kitob munosabatlarini amalga oshirish uchun davlat tomonidan belgilanadigan 
valyuta mexanizmidir. 
Milliy valyuta tizimining qonunchilik asosida belgilanadigan elementlariga 
quyidagilar kiradi:
14.1-jadval 
O‘zbekiston Respublikasi milliy valyuta tizimining strukturaviy elementlari
68
 
Tizim elementlari 
Milliy valyuta tizimi 
Milliy valyuta 
So‘m 
O‘zaro ayirboshlash shartlari 
Mamlakat ichkarisidagi cheklangan konvertatsiya 
68
Tojiyev R.R. “Monetar siyosat”. T.: TDIU, 2007y. 45-b 

---

254 
Valyuta paritetlarining 
unifikatsiyalangan rejimi 
De-yure-mavjud emas. De-fakto-so‘mning AQSH 
dollariga bo‘lgan kursi. 
Valyuta kursi rejimi 
Boshqariladigan valyuta kursi 
Xalqaro valyuta likvidliklari 
O‘zRMBning oltin-valyuta zaxiralari va XVFdagi 
zaxira ulushi. 
Chet el banklaridagi boshqa auvarlar 
Xalqaro 
kreditlashning 
asosiy 
unifikatsiyalangan shakli 
XVF to‘g’risidagi shartnomaning ratifikatsiyasi 
Xalqaro 
hisob-kitoblarning 
asosiy 
unifikatsiyalangan shakli 
Xalqaro Savdo Palatasining 1930-1932 
yillarda 
imzolangan “Xalqaro akkreditivlar to‘g’risida” gi, 
“Inkasso 
to‘g’risida”gi 
va 
“Chek 
muomalasi 
to‘g’risida”gi umumlashtirilgan qoidalarini ratifikatsiya 
qilgan. 
Milliy valyuta va oltin bozori rejimi 
O‘zbekiston Respublikasida valyuta birjasi, birjadan 
tashqari va banklararo valyuta bozori faoliyat 
ko‘rsatadi. 
Oltin bozori mavjud emas. 
Valyutani tartibga solish va nazorat 
qilish organlari 
Qonunchilikka ko‘ra: O‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi. Valyuta siyosatini yuritishga ko‘ra: Prezident, 
hukumat, Oliy majlis qoshidagi Hisob palatasi, 
Normativ 
boshqaruv 
va 
nazorat: 
O‘zbekiston 
Respublikasi Markaziy banki, Moliya vazirligi, Davlat 
bojxona qo‘mitasi, Davlat soliq qo‘mitasi. 
Valyuta siyosati huquqiy jihatdan valyutaviy qonunlar asosida tartibga solinadi. 
Huquqiy darajadagi cheklovlarning o‘rnatilishi, ichki va xalqaro hisob-kitoblarda 
valyuta qimmatliklari bilan bo‘ladigan moliyaviy munosabatlarni tartibga solish, 
mamlakatlararo valyutaviy kelishuvlar “Xalqaro Valyuta Fondi” (XVF) Nizomining 
o‘zgarishi bilan yangi jahon valyuta tizimini ustunini aniqlab beradi.
69