O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Zulmga qarshi chaqiruv. Ijtimoiy xodimlar an'anaviy tarzda zulm ko‗rgan 
va ajratilgan insonlarni o‗z mijozlari sifatida ko‗rishgan. Zulm qilish alohida inson 
yoki guruhlarga munosabat bo‗yicha vakolat va hukmronlikdan adolatsiz 
foydalanish bilan bog‗liq. Zulm qilishning turlicha shakllari mavjud bo‗lib, o‗z 
ichiga irqiy, etnik, sinf va jins bo‗yicha, yosh va jinsiy qobiliyati bo‗yicha 
ajratishga asoslangan. Uning har bir shakli adolatsiz munosabat va kuchlarning 
noteng joylashishini yaratib, jabr ko‗rsatishning davom etishiga sabab bo‗ladi.
Zulmga qarshi chaqirish inson huquqlarini bajarish bilan bog‗liq. Umum 
insoniy va demokratik ideallar zulmni lanatlanishni ko‗rsatib, kuchlarni noto‗g‗ri 

---

81 
taqsimlashdan kelib chiqadi. Uni kamayrish uchun kurashda ijtimoiy xodim inson 
huquqlarini rivojlanishi uchun ishtirok etadi.
Imkoniyatlarni taqsimlash. Ijtimoiy xodim qo‗llaydigan va inson huquqlari 
bilan bog‗liq intervensiyaning boshqa shakli bu imkoniyatlarni taqsimlashdir. 
Intervensiyaning bu shakli irqiy, etnik, sinf va jins bo‗yicha, yosh va jinsiy 
qobiliyati bo‗yicha ajratiilgan munosabatga ta'sir qiluvchi holatlarni tadqiq qiladi.
Shaxsiy va ijtimoiy sohada imkoniyatlarni taqsimlash ikkita o‗zaro bog‗liq 
jarayondan iborat. Qachonki inson shaxsiy rejada ma'lum darajaga erishganda, u 
ijtimoiy rejada ham qandaydir darajaga erishadi. Insonlarni o‗qitish ular bilan 
adolatsiz munosabatlarni bartaraf etishga yordam berib, ijtimoiy xodimlar ishining 
muhim tarkibiy qismi sanaladi.
Kuchli tomonlarning istiqboli. Kuchli tomonlarning istiqboli bilan ishlar 
inson huquqi bilan bog‗liq ijtimoiy ishdagi intervensiyaning boshqa shakli 
sanaladi. Bu holatda inson yoki guruhning kuchli tomonlari mijoz bilan o‗zaro 
munosabatlar jarayonida markaziy o‗rinda bo‗ladi. Intervensiyaning mazkur shakli 
tuzilmaviy adolatsiz va noteng munosabatda ko‗pgina odamlar va guruhlarning 
zarur resurslardan ajratadi. Bu xizmat inson barqarorligi va usullarda aks etib, 
ko‗pgina to‗siqlarga qaramasdan o‗z muammolarini hal qiladi. Kuchli tomon 
istiqboli bilan bog‗liq bunday ishlarsiz ijtimoiy xodim mijoz va guruhlarga o‗ziga 
xos munosabatda oson umidsizlikka tushadi, u ularni patologik me'yoriy 
bo‗lmagan holat sifatida ko‗rib chiqishni boshlaydi.