O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

202. Abdulla Qahhorning ”Tobutdan tovush” asari “voqelikni buzib ko’rsat-
gan, ijobiy tamoyillarni ko’rsatib berolmagan…” kabi fikrlar kimga tegishli? 
Ma’lumki, “Tobutdan tovush” hajviy komediyasi 1962-yilda yozilgan va 
o’sha yiliyoq Hamza teatri sahnasida qo’yilgan. Asarni adabiy jamoatchilik iliq 
kutib oladi, u haqda ijobiy taqrizlar chiqadi. Biroq oradan bir yarim yilcha o’tgach, 
matbuotda “Tobutdan tovush” haqida” degan maqola bosiladi. Maqola G’afur 
G’ulom, Vohid Zohidov, Hamid G’ulom kabi taniqli adiblar tomonidan yozilgan. 
Unda asar voqeligimizni buzib ko’rsatuvchi, uni qoralash ruhi sug’orilgan, ijobiy 
tamoyillarni ko’rsatib berolmagan, g’oyaviy zararli asar sifatida baholangan edi. 
Maqola xolislikdan butunlay mahrum bo’lsa-da, unga asoslanib, asar sahnadan olib 
tashlandi. Suxsurovdek odam cotsialistik jamiyatimizda bo’lishi mumkin emas, 

---

demak, u biz uchun yotdir, degan xulosa faqat maqola mualliflarining emas, balki 
aslida davr mafkurasi va siyosatining xulosasi edi. 
203. Tanqiddan so’ng yozuvchi o’z asariga qanday munosabatda bo’ldi? 
 
Tanqiddan so’ng asar yozuvchi Abdulla Qahhor tomonidan birmuncha qayta 
ishlandi va “So’nggi nusxalar” nomi bilan sahnalashtirildi. Komediyada endi 
(nomida urg’u qilinganidek) Suxsurovga o’xshash kishilar tugab borayotibdi, lekin 
ular jamiyatdagi so’nggi nusxalar bo’lib, harqalay yo’q emas, demak ularga qarshi 
kurashmoq kerak, degan fikr ilgari surilayotgandek bo’lsa-da, unda dastlabki asl 
maqsad va ruh saqlab qolindi. Bu yozuvchining jiddiy yutug’i edi. 
Mavzu: MAQSUD SHAYXZODA 
 
204. Qaysi shoir poeziyasida Sharq klassiklari bilan Ovro’po shoirlarining 
an’analari uyg’unlashib ketgan?
Maqsud Shayxzoda o’zbek adabiyoti rivojida salmoqli o’ringa ega yirik 
so’z san’atkoridir.Uning ijodi kommunistik mafkura hukmronligi avjga mingan 
yillarda kechdi. Shuning uchun boshqa ko’pgina sho’ro ijodkorlari kabi uning 
asarlarida ham zamonasozlik, siyosatga moslashish va unga xizmat qilish mayli 
ancha kuchli bo’lgan. Biroq shunga qaramay, uning eng yaxshi asarlarida 
insonning ma’naviy dunyosi, qalbi, o’ylari, orzu-istaklari o’ziga xos tarzda – 
publisistik ko’tarinkilik bilan, original poetik obrazlar, chuqur falsafiy 
umumlashmalar orqali ochib berilgan. Shayxzoda o’z davrining eng bilimdon, 
donishmand odamlaridan biri edi – uning poeziyasida Sharq klassiklari bilan 
Ovro’po shoirlarining an’analari uyg’unlashib ketgan.