O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

44. Hamza birinchi marta qayerda yangi usuldagi maktab ochadi? 
 
Hamza maktabni isloh qilish, gazeta-jurnallar chiqarish, dramaturgiya va 
teatr san’atini rivojlantirish orqali xalq hayotini yaxshilamoqchi, turmush 
darajasini bir oz ko’tarmoqchi bo’ldi. Shu maqsadda ilk bor 1910-yili Toshkentda 
Qashqar darvozada usuli savtiya maktabini ochdi, unda ko’proq kambag’allarni 
bepul o’qitishga intildi. Bunday maktab tezda quvg’in ostiga olinardi. Shuning 
uchun u turli joylarda tez-tez bunday maktablar ochgan. 
45. Hamza qaysi asarini “milliy roman“ deb ham atagan? 
 
Hamzaning “Yangi saodat” asari 1915-yilda yozilgan bo’lib, unda 
mustamlakachilik siyosatiga qarshi ma’rifatparvarlik, xalqparvarlik g’oyalari 
bo’rtib turadi. “ Yangi saodat yoxud milliy roman” asari 46 betdan iborat. U 
Qo’qonda nashr etilgan. Asar muallifning “Kirish so’zi” bilan boshlanadi. Unda 
asarning “qora mehnatchilarga” bag’ishlanganligi qayd etiladi. Hamza asarda 
mehnatkashlarni ilmli-bilimli bo’lishga, hunar o’rganishga da’vat etadi. 
“Yangi saodat” – Hamzaning nasrdagi bizga ma’lum eng dastlabki urinishi 
bo’lishiga qaramay, undagi tasvir san’ati, qahramonlar obrazining yorqinligi, 
g’oyaning izchil olg’a surilganligi va til xuzuziyatlari muallifning katta “nasriy” 
iste’dodga ega bo’lganidan dalolat beradi. 
46.  “Yangi saodat” (Hamza) romanining bosh qahramoni kim? Siz u haqda 
nimalar bilasiz? 
 
“Yangi saodat” asarining bosh qahramoni Olimjon bo’lib, uning hayot yo’li 
turmush mashaqqatlarini yengib, nurli maqsad sari shaxdam borishi va “g’arib 
millat uchun kerakli” kishi bo’lib yetishishi jadid adabiyoti qahramonlari uchun 
xos bo’lib, Hamza ana shu qahramon taqdirini tasvirlash bilan jaholat botqog’ida 
yashayotgan xalqiga ibratli bir siymoni, baxt-saodatga erishish yo’lini 
ko’rsatmoqchi bo’ladi. 
Olimjon – Abduqahhor ismli tagli-tugli boyning farzandi. Uning otasi johil 
bir savdogar bo’lgani sababli “saodat va chin turmushlari uchun eng birinchi 
darajada farzu ayn o’lgan ilm, ma’rifat”dan mahrum bo’lib qolgan edi. Hayotda 
ancha qiynaladi. Onasi Maryam uni jadid maktabiga o’qishga beradi. Xulq-odobi 
va iqtidori bilan muallim mehrini qozongan Olimjon – “millat gulshaniga yangi 
qo’ngan bu andalib”(bulbul) – tez orada obro’-e’tibor qozonadi. Dastlab ustozga
yordamchi bo’lib, maktabda saboq beradi, so’ng Abdurahmon ismli savdogarga

---

mirza bo’lib, uning yolg’iz qizi Nazokatxonimga uylanadi. Shu asnoda Olimjon 
adashgan otasidan xabar topib, Toshkentda yamoqchilik orqasida tirikchilik 
o’tkazib yurgan Abduqahhorni oila bag’riga olib keladi. Abdurahmonboy olamdan 
o’tgandan keyin esa Olimjon undan qolgan boylikka ega bo’lib, “mashaqqatsiz 
davlat va chin maishat”ga yetishadi.